Vasiyetnamenin Açılması

Bundan önceki yazılarımızda vasiyetnamenin ne olduğunu, vasiyetnamenin nasıl yazılması gerektiğini, vasiyetname çeşitlerinin neler olduğunu açıklamıştık. Bu yazımızda ise ölen kişinin vasiyetnamesinin nasıl açıldığını ve mirasçılarına okunduğunu açıkladık.

Bir şekilde mahkemeden bir tebligat aldıysanız ve miras bırakanın vasiyetnamesinin açılacağı size bildirildiyse süreci dikkat ve özenle takip etmelisiniz. Açılan vasiyetname ile size hiç miras bırakılmamış olabilir. Bu sebeple vasiyetnamenin iptali davası açmanız gerekebilir. Vasiyetnamenin iptali davasını açmak için süreyi kaçırmamanız gerekmekte.

Vasiyetname, bir kişinin ölümünden sonra mal varlığının belli bir kısmını ya da tamamını, mirasçılarına veya belirttiği kişi ve kurumlara bırakmak üzere yaptığı resmi bir irade beyanıdır. 

Vasiyetnamenin açılması ile miras bırakanın son arzularının uygulanabilir hale gelmesi amaçlanır. Vasiyetnamenin açılması sulh hukuk mahkemesi tarafından gerçekleştirilir. İşlem, vasiyetnamede yer alan hükümlerin açıklığa kavuşturulması, mirasçılara duyurulması ve yerine getirilmesi süreçlerini kapsar.

Sulh hukuk mahkemesi vasiyetnameyi inceleyerek yasal mirasçılara, atanmış mirasçılara ve vasiyet alacaklılarına tebliğ eder. Vasiyetname, kişinin ölümünden sonra iradesinin bir yansıması ve hukuki devamlılığının bir göstergesidir. 

Vasiyetnamenin açılması; vasiyetname ile ilgili işlemlerden biri olup; vasiyetnamede bulunan tasarrufların içeriğinin anlaşılabilmesi ancak vasiyetnamenin açılması ile mümkündür.

Bu bağlamda miras bırakanın ölümünden sonra bir şekilde ele geçen vasiyetnamenin sulh hukuk mahkemesine teslimi zorunludur. Vasiyetname geçersiz bile olsa Sulh Hukuk Mahkemesine teslim edilmesi kanuni bir zorunluluktur. Vasiyetnameyi teslim alan sulh hukuk mahkemesi hâkimi; teslim edilen vasiyetnameyi hemen incelemek ve gerekli koruma tedbirlerini derhal almakla yükümlüdür.

Vasiyetnamenin Açılması Süreci 

Bir kişinin vefatı durumunda, miras bırakanın son isteklerinin yer aldığı vasiyetnamenin açılması, bu sürecin en önemli aşamalarından birisidir. Türk Medeni Kanunu, vasiyetnamenin geçerliliğini ve açılma işlemlerini ayrıntılı bir şekilde düzenler. Vasiyetname, kişinin kendi el yazısıyla hazırladığı el yazılı vasiyetname, noter huzurunda tanzim edilen resmi vasiyetname veya özel koşullar altında yapılan sözlü vasiyetname olmak üzere üç çeşittir.

Vasiyetnamenin açılması işlemleri Türk Medeni Kanununun 596. maddesinde düzenlenmiştir. Vasiyetname, miras bırakanın ölümünün ardından, geçerliliğine bakılmaksızın, vasiyetnamenin teslim alınmasından itibaren bir ay içinde açılmak zorundadır. Vasiyetnamenin açılma işlemi miras bırakanın ikametgahının bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesi tarafından yapılır. Vasiyetnamenin açılması esnasında, bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer, hazır bulunabilmeleri için davet edilir. Vasiyetname, ilgililere hakim tarafından okunur ve içerik hakkında bilgi verilir. Miras bırakanın vefatından sonra ortaya çıkan diğer vasiyetnameler için de aynı işlemler uygulanır.

Vasiyetnamenin açılması, miras bırakanın son isteklerinin resmiyet kazanması ve yerine getirilmesi adına oldukça önem taşır. Miras bırakanın haklarını ve mirasçıların menfaatlerini korumak, vasiyetnamenin açılmasındaki esas amaçtır. Bu süreç, mirasın hukuki bir şekilde devredilmesi ve miras bırakanın son dileklerinin yerine getirilmesi için gereklidir.

Vasiyetnamenin Açılma Zamanı

Vasiyetnamenin açılması ve ilgili taraflara duyurulması, hem tenkis davası hem de ölüme bağlı işlemlerin iptali davası için başlangıç noktasını oluşturur.

Vasiyetnamenin açılmasının, dava süreçlerinde başlangıç noktası olarak işlev görmesinin ana nedeni, mirasçıların ve tüm ilgililerin, vasiyetin içerik ve hükümlerine dair tam bilgi sahibi olmasını sağlamasıdır. 

Vasiyetname açıldıktan sonra, saklı paylarını alamadığını düşünen mirasçılar tenkis davası açabilirler.  Ancak, bu davanın açılabilmesi için vasiyetnamenin açılması ve mirasçılara tebliğ edilmiş olması gerekmektedir. Bu tebliğ işlemi olmadan tenkis davasının süresi işlemeye başlamaz.  Ayrıca iptal davası için bir yıllık hak düşürücü sürenin başlaması, vasiyetnamenin açılmasına ve tüm ilgililere duyurulmasına bağlıdır.

Vasiyetnamenin açılması, tenkis ve ölüme bağlı işlemlerin iptali davalarında zamanaşımı sürelerinin başlangıcı için belirleyici bir noktadır. Vasiyetnamenin usulüne uygun açılması ve mirasçılara tebliğ edilmesi, hukuki süreçlerin işleyişinde ve hak arayışında temel bir adım oluşturur. Bu nedenle, miras ile ilgili davalarda sürelerin doğru hesaplanması ve hak kayıplarının önlenmesi adına, vasiyetnamenin açılması işlemine özel dikkat gösterilmelidir.

Vasiyetin açılması sürecinde, hazır bulunma hakkına sahip olan mirasçılar ve diğer ilgili kişiler durumdan haberdar edilmelidir. 

Bilinen mirasçılar ile ilgili diğer kişilerin, sürece dahil olmalarını sağlamak adına, Tebligat Kanunu hükümlerine uygun olarak davetiyeler gönderilmelidir. Bu tebligat süreci, kişilere vasiyetnamenin açılmasının ne zaman ve nerede gerçekleştirileceği gibi önemli bilgileri içerir.

Vasiyetnamenin Açılması ve Mirasçılara Tebliğ

Türk Medeni Kanununun 597. maddesi gereğince, vasiyetnamenin açılması sonrasında mirasçılara yapılacak işlemler önem arz etmektedir. Vasiyetnamenin açılması ile mirasta hak sahibi olanlar usule uygun olarak bilgilendirilirler.

Vasiyetname, mirastaki her hak sahibine ulaştırılması gereken bir belgedir. Mirasta hak sahibi olan bireylere, masrafları terekeden karşılanmak üzere, vasiyetnamenin kendilerini ilgilendiren bölümlerinden onaylı birer örnek hâkim tarafından tebliğ edilir. Bu, mirasçıların hukuki haklarının korunmasını ve sürecin şeffaf bir şekilde ilerlemesini sağlar.

Eğer mirasçıların adresleri bilinmiyorsa veya ulaşılamıyorsa, vasiyetnamenin ilgili kısımları ilan yoluyla tebliğ olunur. Bu durum, tüm ilgililere ulaşılmasını ve hak sahiplerinin bilgilendirilmesini temin eder. Vasiyetnamenin açılması, miras hukukunda kritik bir adımdır. 

 Vasiyetnamenin Açılması İçin Gerekli Şartlar

Vasiyetnamenin açılması sürecinde, vasiyetnamenin türü büyük önem taşır. Vasiyetnameler, el yazısı ile veya noter huzurunda düzenlenebilir. Her iki durumda da yasal geçerlilik açısından farklı şartlar aranmakta olup, vasiyetnamenin açılması işlemi bu şartlara bağlı olarak gerçekleştirilir.

El yazılı vasiyetnamenin geçerli sayılabilmesi için bazı koşullar yerine getirilmelidir. Bu koşullar şu şekilde sıralanabilir. Vasiyetnamenin tamamen miras bırakan tarafından el yazısı ile yazılmış olması, Vasiyetnamenin tarih ve imza içermesi. El yazılı vasiyetnamenin açılması için mahkemede dava açılabilir. Vasiyetnamenin en kısa sürede sulh hukuk mahkemesine sunulması gerekir. 

Noter onaylı vasiyetname resmi bir belgedir ve noter huzurunda düzenlenmiştir. Noter onaylı vasiyetnamenin açılması için, miras bırakanın ölümünün ardından vasiyetname noter kasasından çıkarılır ve sulh hukuk mahkemesine teslim edilir. 

Vasiyetnamenin açılması sürecinde mahkeme, vasiyetnamenin gerçekliğini ve yasal şartlara uygunluğunu değerlendirmez. Vasiyetnamenin geçerliliği ve iptali, vasiyetnamenin iptali davasında incelenir. Vasiyetnamenin geçerliliği ve uygulanabilirliği üzerine bir anlaşmazlık varsa, mirasçılar veya diğer ilgili taraflar dava yoluna başvurabilirler. 

Geçerli Olup Olmamasının Vasiyetnamenin Açılmasına Etkisi

Bir vasiyetname, ister geçerli olsun ister olmasın, miras bırakanın ikametgâhının bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesi tarafından kendisine teslim edildikten itibaren bir ay içinde açılır. Vasiyetname açılırken, bilinen mirasçılar ve ilgili diğer kişilere varsa açılışa şahsen katılma imkanı tanınmak üzere davet gönderilir ve vasiyetname okunur. Vasiyetnamenin açılmasının ardından, miras hakkına sahip her bir kişiye, onları ilgilendiren kısımların onaylı bir kopyası tebliğ edilir. Lehine karşılıksız kazandırma yapılan kişilerin ve mirasçıların adresleri bilinmiyorsa, ilan yoluyla vasiyet tebliğ edilir. Sulh hukuk mahkemesi, vasiyetnameyi teslim alındıktan sonra gerekli koruma tedbirlerini alır. Duruma göre, ilgilileri dinledikten sonra yasal mirasçılara mal varlığının geçici olarak verilmesine veya resmi yönetilmesine karar verebilir. 

Sulh hukuk mahkemesinin yapması gereken, Türk Medeni Kanununun 596. maddesi ve ilgili yönetmelik hükümlerine göre vasiyetnameyi açmak, ilgili tüm taraf ve mirasçıları bilgilendirmek ve onlara vasiyetnameyi okuyarak, katılmak isterlerse bunu yapmaları için davetiyeler göndermektir.

Türk Medeni Kanununun 542. maddesine göre, miras bırakan her zaman için yeni bir vasiyetname yaparak vasiyetin bir kısmını ya da tamamını iptal ederek önceki vasiyetnamelerden dönebilir.

Vasiyetnamenin Açılması Davası

Vasiyetnamenin açılması davasında; vasiyetname belirlenen günde açılır, açılıp okunduğu tutanağa geçirilir ve tutanağın altının hazır bulunanlar tarafından imzalanır ve böylece açılma ve okunma işleminin tespitine karar verilir ve kararla birlikte açılan vasiyetnamenin örneği ilgililere tebliğ edilir, mirasçılara istekleri halinde bir mirasçılık belgesi verilir.

Resmi Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetname düzenleyen kişinin nüfusa ölüm kaydı düşmesi ile birlikte noterde bulunan vasiyetnamesi, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne gönderilir. Sulh Hukuk Mahkemesi hâkimi, kişinin yasal mirasçılarına ve vasiyetnamede adı geçen atanmış mirasçılarına tebligat ile duruşma gününü bildirir. Bu duruşmada miras bırakanın düzenlediği vasiyetname hâkim tarafından okunur. Böylelikle vasiyetname açılmış ve okunmuş olur. Vasiyetnamenin açılıp okunmasıyla vasiyetnamenin iptali davası açmak için süre başlamış olur.

İlginizi çekebilir; Vasiyetname Şartları

El Yazılı Vasiyetnamenin Açılması

Peki ya vasiyetname noterde düzenlenmemişse ne olur? Kişinin ölümünden önce el yazısı ile düzenlenmiş bir vasiyetname ortaya çıkarsa, derhal Sulh Hukuk Mahkemesi’ne teslim edilmelidir. Vasiyetname düzenleyen kişi, ölümünden sonra işleme konulması için bir arkadaşına, avukatına veya herhangi birine de bırakmış olabilir. Tüm bu hallerde kendisinde vasiyetname bulunan kişi, vasiyetnameyi mahkemeye gecikmeden teslim etmelidir.

Vasiyetnamenin Açılması Davasında Yetkili Mahkeme

Vasiyetname, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın, tesliminden başlayarak bir ay içinde miras bırakanın yerleşim yeri Sulh Hâkimi tarafından açılacağı ve ilgililere okunacağı Türk Medeni Kanununun 596 maddesinde emredilmiştir. Vasiyetname açılırken bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer, açılması sırasında istemeleri durumunda hazır bulunmak üzere çağrılır ve vasiyetname kendilerine okunur.

Miras bırakan kişinin vefatının ardından, vasiyetnamenin resmi olarak tanınması ve uygulamaya konulması için bir yasal süreç gerekmektedir. Bu sürecin ilerleyebilmesi adına, miras bırakanın son ikametgahının bağlı olduğu bölgedeki sulh hukuk mahkemesi, vasiyetnamenin açılması davalarında görevli ve yetkili kılınmıştır.

Vasiyetnamenin Örneğinin Verilmesi

Vasiyetname açıldıktan sonra mirasta hak sahibi olanların her birine gideri terekeye ait olmak üzere, vasiyetnamenin kendilerine ilişkin kısımlarının onaylı bir örneği verilir.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi

Eğer vasiyetnamede vasiyeti yerine getirme görevlisi atanmış ise, sulh hukuk mahkemesi hâkimi tarafından bu görev kendisine bildirilir.

Vasiyetnamenin Açılması Davasının Amacı

Vasiyetnamenin açılıp okunduğunun tespit edilmesinin amacı, mirasçıları ve lehine kazandırma yapılan kişileri bilgilendirmek ve yasal haklarını kullanmasını temin etmektir. Bu nedenle, sulh hâkiminin görevi, Türk Medeni Kanununun 596. maddesine uygun olarak vasiyetnameleri açarak lehine kazandırma yapılan kişi ile yasal mirasçılarına vasiyetnamenin onaylı bir örneğini tebliğ ederek, vasiyetnamenin açılması sırasında hazır bulunmak üzere çağrılmasını sağlamaktır.

Vasiyetnamenin Açılması ve İptali Davası

Vasiyetname usulünce açılıp, okunma kararının kesinleşmesinden sonra vasiyetnamenin iptali için 1 yıllık hak düşürücü süre işlemeye başlar.

Vasiyetnamenin iptali davasında öncelikle dava konusu vasiyetnamenin açılıp açılmadığı araştırılarak vasiyetnamenin açılmasına ilişkin kararın kesinleşme tarihli şerhini içerir onaylı sureti getirtilerek, dosya içine konulması gerekir.

Miras bırakanın vefatından sonra ortaya çıkan vasiyetnamenin meşruiyetinin değerlendirilmesi meselesi, Türk Medeni Kanununun 595. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddenin hükümlerine göre, vasiyetname; miras bırakanın ölümünden sonra ele geçirildiğinde, geçerliliği ne olursa olsun derhal sulh hakimine teslim edilmek zorundadır. Teslim işleminden itibaren vasiyetname bir ay içinde açılır ve ilgili kişilere okunur. Vasiyetnamenin açılmasının ardından, vasiyetnamenin iptali için dava açma süresi başlar.

Vasiyetname usulüne uygun bir şekilde açılıp, okunma kararının kesinleşmesinin ardından, iptal davası için geçerli olan bir yıllık hak düşürücü süre başlar.  Eğer vasiyetnamenin iptali söz konusuysa, dava dosyasına konu olan vasiyetnamenin açılıp açılmadığına ilişkin bilgi araştırılması, ve vasiyetnamenin açılma işlemine dair resmi belgelerin dosyaya eklenmesi gerekmektedir.

Davacı tarafından vasiyetnamenin iptali talebiyle açılan dava süresi içerisinde bu süreç dikkate alınmalıdır. Vasiyetnamenin açılmasını takiben bir yıl içerisinde açılmayan iptal davaları için süreç sona erer ve artık iptal talebinde bulunulamaz. Vasiyetnameye konu olan haklar ve yükümlülükler, bu süre zarfında yasal davalara konu edilebilir ve vasiyetnamenin uygulanmasına ilişkin yargı kararları etkilenebilir.

Özetle, vasiyetnamenin açılması işlemi, iptal davası açma hakkının kullanılabilmesi için zorunlu bir adım olmakla birlikte, açılma işleminin usulüne uygun yapılması ve kararın kesinleşmesini müteakip bir yıllık hak düşürücü sürenin işlemeye başladığı bilinmelidir. Bu süreç içinde vasiyetnamenin iptali davası açılmazsa, mirasçılar ve lehdarlar açısından hakların kaybedilmesi söz konusu olabilir.

Mirasçılar Nasıl Çağrılır?

Lehlerine karşılıksız kazandırma yapılan kimselerin ve mirasçıların adresleri belli değilse kendilerine vasiyet ilanen tebliğ edilir. (Türk Medeni Kanunu madde 597/2) Sulh Hâkimi, vasiyetnamenin kendisine teslimini müteakip gerekli koruma önlemlerini alır, olanak varsa ilgilileri dinleyerek yasal mirasçılara terekenin geçici olarak teslimine yahut resmen yönetilmesine karar verir. (Türk Medeni Kanunu Madde 595/3)

Türk Medeni Kanunu’nun 596.maddesinde, vasiyetnamenin ilgililere okunacağı ve bilinen mirasçılar ile diğer ilgililerin vasiyetnamenin açılması sırasında diledikleri takdirde hazır bulunmak üzere çağrılacağı düzenlenmiştir.

Aynı yasanın 597.maddesinde ise, mirasta hak sahibi olanların her birine, gideri terekeye ait olmak üzere, vasiyetnamenin onaylı örneğinin tebliğ edileceği, nerede olduğu bilinmeyenlere ilan yoluyla tebliğ yapılacağı açıklanmıştır.

Diğer taraftan 6100 sayılı kanunun 27.maddesinde düzenlenen hukuki dinlenilme hakkı gereğince de taraflar, yargılamayla ilgili açıklamada bulunma, bu çerçevede iddia ve savunmalarını ileri sürme ve ispat etme hakkına sahip olup, bu hak gereğince de mirasçılara tebliğ işleminin yapılması gereklidir.

Örnek Yargıtay Kararları

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2015/4361 Esas ve 2015/11836 Karar Sayılı İlamı

Türk Medeni Kanunu’nun 596/2.maddesi uyarınca bilinen tüm mirasçılar ve diğer ilgililer usulüne uygun çağrılmadan, vasiyetnamenin açılıp okunması doğru değildir…” gerekçesiyle bozma konusu yapılarak yerel mahkemeye iade edilmiştir.

Somut olayda, bozma ilamı sonrasında da vasiyet alacaklılarına vasiyetname ekli duruşma gününü bildirir tebligatın yapılmadığı anlaşılmaktadır. Bozma ilamına uyulmasına rağmen bozma ilamı gerekleri yerine getirilmeksizin, Türk Medeni Kanunu’nun 596/2.maddesi uyarınca bilinen tüm mirasçılar ve diğer ilgililer usulüne uygun tebligat yapılmadan, vasiyetnamenin açılıp okunması doğru değildir. Mahkemece, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/7620 Esas, 2013/9421 Karar Sayılı İlamı

Somut olayda; mahkemece, mirasçı adreslerinin yurtdışı olması ve vasiyetnamenin 1 aylık süre içerisinde açılması gerektiği sebebi ile bu mirasçılara tebligat çıkarılmamasına karar verilmiştir. Bunlar dışında kalan mirasçılar vekiline duruşma gününün tebliğ edildiği, vekilinin duruşmada hazır bulunduğu, hazır bulunduğu duruşmada vasiyetnamenin okunduğu, ancak vasiyetnamenin bir örneğinin tebliğ edilmediği görülmüştür.

Bir kısım mirasçılara adreslerinin yurtdışı olması sebebi ile vasiyetnamenin açılması sırasında hazır bulunması için usulüne uygun çağrı yapılmamıştır. Ayrıca her ne kadar hüküm kısmında vasiyetnamenin bir örneğinin ve kararın mirasçılara tebliğine karar verilmiş ise de tebliğ evraklarından vasiyetnamenin bir örneğinin tebliğ edilmediği görülmüştür. Vasiyetnamenin mirasçılara usulüne uygun tebliğ edilip yukarıda açıklanan kurallar çerçevesinde açılıp okunma işlemi yapılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/7620 Esas, 2013/9421 Karar

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/13768 Esas, 2013/17165 Karar Sayılı İlamı

Somut olayda, müteveffanın bilinen tüm mirasçılarına vasiyetname ekli duruşma gününü bildirir tebligatın yapılmadığı anlaşılmaktadır. Türk Medeni Kanunu’nun 596 maddesi uyarınca bilinen tüm mirasçılar ve diğer ilgililer usulüne uygun çağrılmadan, vasiyetnamenin açılıp okunması doğru değildir. Mahkemece, vasiyetname mirasçılara usulüne uygun tebliğ edilip, yukarıda açıklanan kurallar çerçevesinde açılıp okunma işlemi yapılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu husus bozmayı gerektirmiştir.

Sıkça Sorulan Sorular