Bundan önceki yazılarımızda vasiyetnamenin ne olduğunu, vasiyetnamenin nasıl yazılması gerektiğini, vasiyetname çeşitlerinin neler olduğunu açıklamıştık. Bu yazımızda ise ölen kişinin vasiyetnamesinin nasıl açıldığını ve mirasçılarına okunduğunu açıkladık.

Bir şekilde mahkemeden bir tebligat aldıysanız ve miras bırakanın vasiyetnamesinin açılacağı size bildirildiyse süreci dikkat ve özenle takip etmelisiniz. Açılan vasiyetname ile size hiç miras bırakılmamış olabilir. Bu sebeple vasiyetnamenin iptali davası açmanız gerekebilir. Vasiyetnamenin iptali davasını açmak için süreyi kaçırmamanız gerekmekte.

Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetnamenin açılması; vasiyetname ile ilgili işlemlerden biri olup; vasiyetnamede bulunan tasarrufların içeriğinin anlaşılabilmesi ancak vasiyetnamenin açılması ile mümkündür.

Bu bağlamda miras bırakanın ölümünden sonra bir şekilde ele geçen vasiyetnamenin sulh hukuk mahkemesine teslimi zorunludur. Vasiyetname geçersiz bile olsa Sulh Hukuk Mahkemesine teslim edilmesi kanuni bir zorunluluktur. Vasiyetnameyi teslim alan sulh hukuk mahkemesi hâkimi; teslim edilen vasiyetnameyi hemen incelemek ve gerekli koruma tedbirlerini derhal almakla yükümlüdür.

Vasiyetnamenin Açılması Davası

Vasiyetnamenin açılması davasında; vasiyetname belirlenen günde açılır, açılıp okunduğu tutanağa geçirilir ve tutanağın altının hazır bulunanlar tarafından imzalanır ve böylece açılma ve okunma işleminin tespitine karar verilir ve kararla birlikte açılan vasiyetnamenin örneği ilgililere tebliğ edilir, mirasçılara istekleri halinde bir mirasçılık belgesi verilir.

Resmi Vasiyetnamenin Açılması

Vasiyetname düzenleyen kişinin nüfusa ölüm kaydı düşmesi ile birlikte noterde bulunan vasiyetnamesi, Sulh Hukuk Mahkemesi’ne gönderilir. Sulh Hukuk Mahkemesi hâkimi, kişinin yasal mirasçılarına ve vasiyetnamede adı geçen atanmış mirasçılarına tebligat ile duruşma gününü bildirir. Bu duruşmada miras bırakanın düzenlediği vasiyetname hâkim tarafından okunur. Böylelikle vasiyetname açılmış ve okunmuş olur. Vasiyetnamenin açılıp okunmasıyla vasiyetnamenin iptali davası açmak için süre başlamış olur.

El Yazılı Vasiyetnamenin Açılması

Peki ya vasiyetname noterde düzenlenmemişse ne olur? Kişinin ölümünden önce el yazısı ile düzenlenmiş bir vasiyetname ortaya çıkarsa, derhal Sulh Hukuk Mahkemesi’ne teslim edilmelidir. Vasiyetname düzenleyen kişi, ölümünden sonra işleme konulması için bir arkadaşına, avukatına veya herhangi birine de bırakmış olabilir. Tüm bu hallerde kendisinde vasiyetname bulunan kişi, vasiyetnameyi mahkemeye gecikmeden teslim etmelidir.

Vasiyetnamenin Açılması Davasında Yetkili Mahkeme

Vasiyetname, geçerli olup olmadığına bakılmaksızın, tesliminden başlayarak bir ay içinde miras bırakanın yerleşim yeri Sulh Hâkimi tarafından açılacağı ve ilgililere okunacağı Türk Medeni Kanununun 596 maddesinde emredilmiştir. Vasiyetname açılırken bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer, açılması sırasında istemeleri durumunda hazır bulunmak üzere çağrılır ve vasiyetname kendilerine okunur.

Vasiyetnamenin Örneğinin Verilmesi

Vasiyetname açıldıktan sonra mirasta hak sahibi olanların her birine gideri terekeye ait olmak üzere, vasiyetnamenin kendilerine ilişkin kısımlarının onaylı bir örneği verilir.

Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi

Eğer vasiyetnamede vasiyeti yerine getirme görevlisi atanmış ise, sulh hukuk mahkemesi hâkimi tarafından bu görev kendisine bildirilir.

Vasiyetnamenin Açılması Davasının Amacı

Vasiyetnamenin açılıp okunduğunun tespit edilmesinin amacı, mirasçıları ve lehine kazandırma yapılan kişileri bilgilendirmek ve yasal haklarını kullanmasını temin etmektir. Bu nedenle, sulh hâkiminin görevi, Türk Medeni Kanununun 596. maddesine uygun olarak vasiyetnameleri açarak lehine kazandırma yapılan kişi ile yasal mirasçılarına vasiyetnamenin onaylı bir örneğini tebliğ ederek, vasiyetnamenin açılması sırasında hazır bulunmak üzere çağrılmasını sağlamaktır.

Vasiyetnamenin İptali Davası

Vasiyetname usulünce açılıp, okunma kararının kesinleşmesinden sonra vasiyetnamenin iptali için 1 yıllık hak düşürücü süre işlemeye başlar.

Vasiyetnamenin iptali davasında öncelikle dava konusu vasiyetnamenin açılıp açılmadığı araştırılarak vasiyetnamenin açılmasına ilişkin kararın kesinleşme tarihli şerhini içerir onaylı sureti getirtilerek, dosya içine konulması gerekir.

Mirasçılar Nasıl Çağrılır?

Lehlerine karşılıksız kazandırma yapılan kimselerin ve mirasçıların adresleri belli değilse kendilerine vasiyet ilanen tebliğ edilir. (Türk Medeni Kanunu madde 597/2) Sulh Hâkimi, vasiyetnamenin kendisine teslimini müteakip gerekli koruma önlemlerini alır, olanak varsa ilgilileri dinleyerek yasal mirasçılara terekenin geçici olarak teslimine yahut resmen yönetilmesine karar verir. (Türk Medeni Kanunu Madde 595/3)

Türk Medeni Kanunu’nun 596.maddesinde, vasiyetnamenin ilgililere okunacağı ve bilinen mirasçılar ile diğer ilgililerin vasiyetnamenin açılması sırasında diledikleri takdirde hazır bulunmak üzere çağrılacağı düzenlenmiştir.

Aynı yasanın 597.maddesinde ise, mirasta hak sahibi olanların her birine, gideri terekeye ait olmak üzere, vasiyetnamenin onaylı örneğinin tebliğ edileceği, nerede olduğu bilinmeyenlere ilan yoluyla tebliğ yapılacağı açıklanmıştır.

Diğer taraftan 6100 sayılı kanunun 27.maddesinde düzenlenen hukuki dinlenilme hakkı gereğince de taraflar, yargılamayla ilgili açıklamada bulunma, bu çerçevede iddia ve savunmalarını ileri sürme ve ispat etme hakkına sahip olup, bu hak gereğince de mirasçılara tebliğ işleminin yapılması gereklidir.

Örnek Yargıtay Kararları

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2015/4361 Esas ve 2015/11836 Karar Sayılı İlamı

Türk Medeni Kanunu’nun 596/2.maddesi uyarınca bilinen tüm mirasçılar ve diğer ilgililer usulüne uygun çağrılmadan, vasiyetnamenin açılıp okunması doğru değildir…” gerekçesiyle bozma konusu yapılarak yerel mahkemeye iade edilmiştir.

Somut olayda, bozma ilamı sonrasında da vasiyet alacaklılarına vasiyetname ekli duruşma gününü bildirir tebligatın yapılmadığı anlaşılmaktadır. Bozma ilamına uyulmasına rağmen bozma ilamı gerekleri yerine getirilmeksizin, Türk Medeni Kanunu’nun 596/2.maddesi uyarınca bilinen tüm mirasçılar ve diğer ilgililer usulüne uygun tebligat yapılmadan, vasiyetnamenin açılıp okunması doğru değildir. Mahkemece, yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/7620 Esas, 2013/9421 Karar Sayılı İlamı

Somut olayda; mahkemece, mirasçı adreslerinin yurtdışı olması ve vasiyetnamenin 1 aylık süre içerisinde açılması gerektiği sebebi ile bu mirasçılara tebligat çıkarılmamasına karar verilmiştir. Bunlar dışında kalan mirasçılar vekiline duruşma gününün tebliğ edildiği, vekilinin duruşmada hazır bulunduğu, hazır bulunduğu duruşmada vasiyetnamenin okunduğu, ancak vasiyetnamenin bir örneğinin tebliğ edilmediği görülmüştür. Bir kısım mirasçılara adreslerinin yurtdışı olması sebebi ile vasiyetnamenin açılması sırasında hazır bulunması için usulüne uygun çağrı yapılmamıştır. Ayrıca her ne kadar hüküm kısmında vasiyetnamenin bir örneğinin ve kararın mirasçılara tebliğine karar verilmiş ise de tebliğ evraklarından vasiyetnamenin bir örneğinin tebliğ edilmediği görülmüştür. Vasiyetnamenin mirasçılara usulüne uygun tebliğ edilip yukarıda açıklanan kurallar çerçevesinde açılıp okunma işlemi yapılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/7620 Esas, 2013/9421 Karar

Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2013/13768 Esas, 2013/17165 Karar Sayılı İlamı

Somut olayda, müteveffanın bilinen tüm mirasçılarına vasiyetname ekli duruşma gününü bildirir tebligatın yapılmadığı anlaşılmaktadır. Türk Medeni Kanunu’nun 596 maddesi uyarınca bilinen tüm mirasçılar ve diğer ilgililer usulüne uygun çağrılmadan, vasiyetnamenin açılıp okunması doğru değildir. Mahkemece, vasiyetname mirasçılara usulüne uygun tebliğ edilip, yukarıda açıklanan kurallar çerçevesinde açılıp okunma işlemi yapılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu husus bozmayı gerektirmiştir.