Sözlü Vasiyetname

Sözlü vasiyetname hukuken geçerli olur mu? Vasiyetnamenin noterde yapılması zorunlu mudur? Sözlü vasiyetname nasıl yapılır? Sözlü vasiyetname de tanık gerekli mi? Sözlü vasiyetnamenin şartları nelerdir? Sözlü vasiyetname ses veya video kaydı ile yapılabilir mi?

Sözlü Vasiyetname

Türk Medeni Kanunu tarafından yapılmasına müsaade edilen bir diğer vasiyetname şekli ise 539 ve 541. Maddeler tarafından düzenlenmiş olan sözlü vasiyetnamedir. Sözlü vasiyetname, vasiyet edenin (miras bırakanın) ölüm döşeğinde, yazılı bir belge düzenlemediği veya düzenleyemeyeceği durumlarda, tanıklar huzurunda son iradesini sözlü olarak beyan ettiği bir miras hukuku müessesesidir. Türk hukukunda genel olarak vasiyetnamelerin yazılı olarak yapılması esastır, ancak bazı istisnai durumlarda sözlü vasiyetname kabul edilebilir.

Sözlü vasiyetnamenin geçerli kabul edilebilmesi için ise bazı olağanüstü hallerin gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Sözlü vasiyetname düzenlenebilmesi şartlarından ilki, olağanüstü bir halin söz konusu olmasıdır. Miras bırakacak olan kişinin ölüm döşeğinde olması, ölüm tehlikesi ile karşı karşıya kalması durumunda  şartlarından ilki yerine getirilmiş kabul edilir. İkinci şart ise bu sözlü vasiyetnamenin en azından iki farklı tanığa yapılmış olmasıdır. Tek bir kişi karşısında yapılan sözlü vasiyetin, hukuk önünde bir geçerliliği olmayacaktır. Sözlü vasiyet düzenlenebilmesinin son şartı ise sözlü vasiyetnamenin haricinde ikinci bir yolun olmamasıdır. Kişi, okuma yazma bilmediği için yazılı bir vasiyet bırakamıyor; yatılı hasta olduğu için notere veyahut da farklı bir resmi daireye başvuramıyor ise sözlü vasiyetname uygulanabilir.

Sözlü Vasiyetname Hukuken Geçerli Olur Mu?

Türk Medeni Kanunu sözlü vasiyetnameyi çok sınırlı durumda kabul etmiştir. Sözlü vasiyetin geçerli olması için kişinin el yazısı ile vasiyetname ya da noterde vasiyetname düzenleyemeyecek olması gerekir. El yazısı ile vasiyetname düzenlemesi mümkünken bir kişinin yaptığı sözlü vasiyetname geçerli olmaz. Sözlü vasiyetname düzenlenmesi her zaman geçerli olmaz. Vasiyetnamenin noterde yapılması ya da el yazısıyla düzenlenmesi zorunlu değildir, sözlü vasiyetname de düzenlenebilir ama özel şartlara tabidir.

Sözlü vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için miras bırakanın; yakın ölüm tehlikesi içinde bulunması, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi durumlar sebebi ile resmi veya el yazılı vasiyetname düzenleyememesi gerekmektedir.

Sözlü vasiyetler, kanunda belirli sıkı şartlara bağlıdır ve yasal olarak geçerli olması için, birtakım prosedürlere dikkatle uyulması gerekir. Bunlar;

• Yazılı Vasiyetname Oluşturmanın Mümkün Olmaması: Sözlü vasiyet, ancak yazılı vasiyet yapmanın mümkün olmadığı durumlarda geçerlidir. Bu, genellikle savaş, doğal afet gibi olağanüstü hallerde veya vasiyetçinin ağır hastalık gibi nedenlerle fiziken engellenmesi hallerinde söz konusu olabilir.
• Tanıklık: Sözlü vasiyet, en az iki şahit huzurunda yapılmalıdır. Şahitler, vasiyetin açık ve anlaşılır bir şekilde ifade edildiğine ve vasiyetçinin iradesinin sonradan değişmediğine tanıklık etmelidirler.
• Belirli Bir Sürenin İçinde Kayıt Altına Alınması: Sözlü vasiyet, vasiyetin yapıldığı tarihten itibaren derhal yazılı hale getirilip sulh hukuk mahkemesine sunulmalıdır. 
• Olağanüstü Durumun Devamı: Sözlü vasiyet, sadece olağanüstü durumun devam ettiği sürece hüküm ifade eder. Eğer vasiyetçi, olağanüstü hali izleyen süreçte yazılı bir vasiyet yapacak durumda olursa, sözlü vasiyetin etkisi ortadan kalkar.

Sözlü bir vasiyetin yasal geçerliliği ciddi bir sorgulama konusudur ve söz konusu koşulların her birinin detaylı bir incelemesi gerektirir.

Sözlü Vasiyetname Nasıl Yapılır?

Sözlü vasiyetname düzenlenirken Miras bırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Tanıklardan bir kendilerine anlatılanlara göre vasiyetnameyi yazar.

Sözlü vasiyetin, vasiyet edenin ölüm tehlikesinin bulunduğu bir anda, en az iki şahidin huzurunda yapılmış olması gerekir.  Vasiyet edenin olağanüstü hali ortadan kalktığında, sözlü vasiyette bulunduğu hususları yazılı hale getirmesi beklenir. Şahitler, sözlü olarak yapılan vasiyetin içeriğini, mahkemede detaylarıyla aktarabilmelidir. Sözlü vasiyetname, vasiyetin açık ve kesin bir şekilde ifade edildiği, tereddüt bulunmayan durumlarda geçerlilik kazanır.

Sözlü Vasiyetname Davaları

Sözlü vasiyetnameler, nadir durumlarda ve genellikle özel şartlar altında kabul edilebilir. Türk Medeni Kanunu’na göre vasiyetnamenin yazılı olarak yapılması genel kuraldır. Ancak hukuksal uygulamada, özel hallerde sözlü vasiyetnamenin de geçerli kabul edildiği örnek olaylar bulunmaktadır. Bu tip davalar, mahkemeler tarafından çok dikkatli bir şekilde incelenir.

Örneğin, deprem sırasında ağır yaralanan ve vasiyetini yazılı olarak bırakacak vakit bulamayan bir kişinin, tanıklar önünde yapmış olduğu sözlü vasiyet, yargı kararıyla geçerli sayılabilir. Ancak, bu tip bir vasiyetin geçerliliği için tanıkların ifadesi büyük önem taşır ve tam bir ispat gerektirir.

Sözlü Vasiyetname Oluşturma Sürecinin Adımları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Sözlü vasiyetname, birtakım özel koşullar altında geçerli olabilen ve yazılı vasiyetnamelere alternatif bir yöntemdir. Oluşturma süreci ve dikkat edilmesi gereken ayrıntılara göz atalım:

1. Sözlü vasiyet, yalnızca vasiyetçinin ölüm tehlikesi içinde olduğu durumlarda yapılabilir. Tehlike anının geçici bir durum olup olmadığına dikkat edilmelidir.
2. İki tanık huzurunda yapılmalıdır. Tanıkların vasinin son isteklerini açık bir şekilde duyması ve anlaması önemlidir.
3. Tanıkların Ehliyeti: Tanıkların reşit ve ayırt etme gücüne sahip, vasiyet konusunda tarafsız olması gerekmektedir.
4. Vasiyetin Açık ve Net Olması: Vasiyetçinin ifadesinin açık ve anlaşılır olması, yanıltıcı ya da çift anlamlı ifadelerden kaçınılması gerekir.
5. Tanıkların Doğrulaması: Vasiyetin gerçekleştirildiği ortamda tanıkların gördüklerini ve duyduklarını ayrıntılı bir şekilde rapor etmeleri önem taşır.
6. Yazılı Hale Getirilmesi: Mümkün olan en kısa sürede, tanıkların beyanlarıyla birlikte yazılı bir belgeye dönüştürülmesi önerilir.
7. Hukuki Danışmanlık: Hukuki anlamda geçerliliğin sağlanması ve olası anlaşmazlıkların önüne geçilmesi için bir avukatla danışmanlık yapılması faydalıdır.
8. Yazılı Vasiyetnamenin Yapılabilmesi: Durumun müsait hale gelmesi durumunda, vasiyetçinin sözlü olarak bıraktığı direktiflerin, yazılı bir vasiyetname hazırlanarak resmiyete kavuşturulması önem taşır.

Sözlü Vasiyetnamenin Tutanağa Geçirilmesi

Miras bırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır.

Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler.

Sözlü vasiyetnamenin tutanağa geçirilmesi geçerlilik şartıdır. Tutanağa geçirilmek yerine vasiyette bulunan kişinin son arzuları anlattığı anların video veya ses kaydını almak geçerli olmayacaktır.

Ölüm Tehlikesi Altında Sözlü Vasiyetname

Diyelim ki Engin bir trafik kazasında ağır yaralandı ve yaşayıp yaşamayacağı belli değil. Kendisine yapılan ilk yardım sırasında çevresinde bulunanlara; İstanbul Güngören’de bulunan evini kızı Melisa’ya, Balıkesir Erdek’te yer alan yazılık evini de oğlu Ersin’e bıraktığını söyledi.

Böyle bir vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için vasiyet edenin son arzularını 2 tanığa bildirmiş olması gerekmektedir. Bu tanıklar kendilerine söylenen vasiyeti en kısa sürede sulh hukuk hâkimine bildirmelidir. İki tanık değil de bir tanık varsa, sözlü vasiyetname geçerli olmaz. Ayrıca bu kişilerin tanık olmasına engel hallerinin bulunmaması gerekir.

Ölüm tehlikesi altında sözlü vasiyetnamede bulunan kişi, tedavi sonrasında iyileşir ve el yazılı vasiyetname yazabilecek hale gelirse, sözlü vasiyetname geçerliliğini yitirir. Bir daha hiçbir zaman diğer vasiyetnameleri yapabilecek duruma gelmeyen kişinin düzenlediği sözlü vasiyetname geçerli olur.

Ölüm tehlikesi olmaksızın, kişinin hayatta iken laf arasında, bu daireyi de kızım Ayşe’ye bırakıyorum demesi geçerli olmaz. Bu konuda çok sayıda tanığınızın olmasının da bir önemi bulunmamaktadır. Yazının başında da ifade ettiğimiz gibi, sözlü vasiyetname çok istisnai durumlarda kabul edilmektedir. Asıl olan el yazılı vasiyetname ve resmi şekilde düzenlenen vasiyetnamedir. El yazısı vasiyetname hakkında daha fazla bilgi için “el yazısıyla vasiyetname” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Noterde düzenlenen vasiyetname ile ilgili daha detaylı bilgi için “resmi vasiyetname” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Sözlü Vasiyetnamenin İspatı ve Güvenilirliği

Sözlü vasiyetnamenin yasal bir geçerliliği olması için, belirli kanunlar ışığında ispat edilmesi gerekir. İspat süreci, sözlü vasiyetin yapılmasına şahit olan tanıkların ifadelerine dayanır. Sözlü vasiyetnamelerin güvenilirliği ve geçerliliği, büyük ölçüde tanıkların açıklamalarının inandırıcılığına ve detaylarına bağlıdır. İlgili kanunlar hükümlerince, genelde aşağıdaki faktörler dikkate alınır;

Sözlü vasiyetnamenin ispatı, ölüme bağlı tasarrufların titizlikle irdelenmesini gerektirdiğinden, tanıkların ifadeleri, onların güvenilirliği ve bunların tamamının hukuki çerçevede dikkate alınması, vasiyetnamenin geçerliliği açısından büyük önem taşır. Her bir tanığın beyanının dikkatle analiz edilmesi ve inandırıcılığının değerlendirilmesi, sürecin adaletli ve doğru bir şekilde ilerlemesinin temelidir.

Vasiyetnamenin iptal sebepleri her çeşit vasiyetname için geçerlidir. Vasiyetname düzenlenirken fiil ehliyetinin bulunması gerekmektedir. Komada olan bir kişinin sözlü vasiyetnamesi geçerli olmayacaktır.

Soru

Biz Edremit de yaşıyoruz. Ananem Çamlıbel köyünde yaşarken tarlasından iki evlik araziyi iki kişiye ev yapabilirsiniz demiş. Bu araziler üzerinde bizim hakkımız var mıdır? Verdiği kişilerden birisi hiç evlenmemiş ve hiç bir akrabası yokmuş. Sözlü olarak verilmiş

Cevap

Ne yazık ki ortada geçerli bir vasiyet söz konusu değil.

Sözlü Vasiyetnamenin Geleceği ve Potansiyel Değişiklikler

Mevcut hukuk sistemleri çerçevesinde, sözlü vasiyetnamenin geçerliliği genellikle sınırlıdır. Ancak teknoloji ilerledikçe ve sosyal normlar değiştikçe, sözlü vasiyetnamenin geleceği de değişebilir ve yeni kapılar aralanabilir. Öncelikli olarak, ses tanıma teknolojisinin gelişimi, sözlü vasiyetlerin doğrulanmasını ve kaydedilmesini kolaylaştırabilir. Bu, vasiyetin şahitler tarafından doğrulanmasının yerini alabilecek bir mekanizma sunar.

Ayrıca, dijital ortamların hukuka entegrasyonuyla birlikte, sözlü vasiyetnamelerin kayıt altına alınması ve yasal birer belge gibi muhafaza edilmesi daha mümkün hale gelebilir. Böyle bir durumda, gelecekteki olası değişiklikler şunları içerebilir:

• Sözlü vasiyetnamelerin video kayıtlarının yasal geçerlilik kazanması,
• Ses ve yüz tanıma teknolojileri sayesinde, vasiyetin kişi tarafından yapıldığının doğrulanması,
• Sanal gerçeklik ve yapay zeka kullanımının, mirasçıların vasiyeti deneyimlemelerine olanak tanıması,
• Hukuki düzenlemelerin esneklik kazanarak, belirli durumlar ve koşullar altında sözlü vasiyetnamelerin yasallığını kabul etmesi.

Bu değişikliklerin gerçekleşebilmesi için, mevzuattaki reformlar ve teknolojik ilerlemelerin senkronize bir şekilde ilerlemesi gerekmektedir. Aynı zamanda, sözlü vasiyetnamelerin potansiyel suistimalleri önlemek amacıyla, güçlü doğrulama süreçleri ve yasal kısıtlamaların getirilmesi büyük önem taşır. Elbette, bu tür değişiklikler yürürlüğe girmeden önce, ayrıntılı tartışmalar ve kamuoyunun görüşlerinin alınması kaçınılmazdır.

Detaylı bilgi almak ve bizlere ulaşmak için tıklayınız.

Sıkça Sorulan Sorular

İlk Ad *

E-posta Adresi *

Telefon Numarası

Mesaj0 / 180

Mesaj Gönder