Sit alanı ne demek sorusu bu sözcüğü duyan herkesin kafasını kurcalayabilir. Sit alanı sözcüğünü hukuksal metinlerden, uluslararası sözleşmelere kadar pek çok alanda görmek mümkündür.
Peki sit alanı ne demek? Taşınmaz kültür ve miraslarının korunmasına yönelik bir kavramdır. Sit alanı kavramının yanı sıra sit alanları sınıflandırılır. Bu sınıflandırma niteliklere göre gerçekleşmektedir.
Sit alanı ne demek anlamaya çalışırken aşağıdaki 3 temel bilgiyi edinmek fayda sağlayabilir.
- 1. derece arkeolojik sit alanı ne demek? Tarihi ve kültürel açıdan öneme sahip tarih öncesinden günümüze kadar medeniyetlere ev sahipliği yapmış, bu medeniyetlerin sosyal, mimari ya da ekonomik faaliyetlerini yansıtan kent kalıntıları ya da yerleşim yerleri gibi taşınmazlar 1. derece arkeolojik sit alanı kapsamındadır.
- 2.derece sit alanı ne demek? 1. derece arkeolojik sit alanları kadar yoğun bir kültür kalıntısından söz edilmese bile kalıntıların olduğu ya da görece daha modern bir yerleşimleri ile doku bozulmaları yaşayan bölgelerdir.
- 3.derece sit alanı ne demek? Ender rastlanan buluntuların söz konusu olduğu durumlardır.
Genel Olarak Sit Alanı Nedir?
Bir alan ölçeğinde korunması gereken birden fazla kültür veya tabiat varlığından söz edilmesi ve bu alanın korunması gerekliliği sit alanı ne demek sorusunun kısaca yanıtı olabilir. Bu kavram Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda “tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlar” şeklinde tanımlanmıştır.
Sit alanı ne demek sorusuna cevabı Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesinde de bulabiliriz. Buna göre, sit alanı “tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan istisnaî evrensel değeri olan insan ürünü eserler veya doğa ve insanın ortak eserleri ve arkeolojik sitleri kapsayan alanlardır.”
Sit Alanı Sınıflandırması Nasıl Yapılır?
Sit alanı nedir sorusuna yanıt bulduktan sonra sit alanlarının niteliklerine göre bir sınıflandırmaya tabi tutulduğu söylenebilir. Sit alanı ilan etmekteki amaç alan ölçeğinde bütüncül koruma sağlamaktır. Farklı niteliklerde taşınmazlar kültür ve tabiat varlığı bulunduran sit alanları olduğu için koruma ve kullanma tedbirleri ve bunların uygulamaları farklıdır.
a. Doğal Sit Alanı Nedir?
Doğal sit alanı nedir konusu hakkında en doğru bilgiyi Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 728 Sayılı İlke Kararında bulmak mümkündür. Buna göre doğal sit alanları “jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve tarihi devirlere ait olup, ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımından korunması gerekli, yer altında, yer üstünde ya da su altında bulunan korunması gerekli alanlardır”
Doğal sit alanı nedir konusu ilke kararında yer aldığı şekliyle doğal sit alanı ilan edilen bölgedeki doğanın güzelliklere ve farklı özelliklere sahip olması sebebiyle koruma altına alınırlar.
b. Arkeolojik Sit Alanı Nedir?
Arkeolojik sit alanı nedir konusu hakkında en net bilgiyi Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespiti ve Tescili hakkında yönetmelikte bulmak mümkündür. Buna göre arkeolojik sit alanı, “antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su altında varlığı bilinen ya da açığa çıkarılan korunması gereken alanlar” şeklinde tanımlanır.
Arkeolojik sit alanı nedir konusu ilke kararında yer aldığı şekliyle insan elinin sonucu olan, eski medeniyetlerden kalma, çoğunlukla yer altında ya da su altında kalmış varlık gruplarını koruyup kollamak amacını gütmektedir.
c. Kentsel Sit Alanı Nedir?
Kentsel sit alanı nedir konusu hakkında en açıklayıcı bilgiyi Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespiti ve Tescili hakkında yönetmelikte bulabiliriz. Buna göre kentsel sit alanı, “mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla kıymeti olan, kültürel ve tabii çevre elemanlarının (yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte bulundukları alanlar” şeklinde tanımlanır.
Kentsel sit alanı nedir konusu ilke kararında yer aldığı şekliyle bir arada bulundukları haliyle teker teker olduklarından daha kıymetlidir. İlke kararında yer alan aynı madde Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesinde de yer alır.
ç. Tarihi Sit Alanı Nedir?
Tarihi sit alanı nedir konusu ilgili en güncel bilgiyi Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespiti ve Tescili hakkında yönetmelikte bulmak mümkündür. Buna göre tarihi sit alanı, “önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve bu nedenle de korunması gereken yerler” olarak tanımlanmış ve “milli tarihimiz ve askeri harp tarihi açısından önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve doğal yapısıyla birlikte korunması gereken alan” şeklinde ekleme yapılmıştır.
Tarihi sit alanı nedir diyedüşündüğümüz bölgelerde tarihi olaylar yaşanmıştır. Bu sebeple doğal yapısı ile birlikte korunması elzemdir. Tarihi sit alanı kararı ile birlikte, tarih doğal değerleriyle koruma altına alınmış olur.
d. Kentsel Arkeolojik Sit Alanı Nedir?
Kentsel sit alanı nedir konusu hakkında en doğru bilgiyi edinmek için Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 702 Sayılı İlke Kararına bakmak gerekir. Buna göre, “2863 sayılı Kanun kapsamına giren arkeolojik sit alanları ile birlikte korunması gerekli kentsel dokuları içeren ve bu özellikleri ile bütünlük arz eden korumaya yönelik özel planlama gerektiren alanlar kentsel arkeolojik sit alanları” şeklinde tanımlanmıştır.
Tarihi sit alanı nedir diye sorulan bölgelerdeki taşınmazların kültür ve tabiat varlıklarının farklı nitelikte olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. İkili, üçlü hatta dörtlü sit özelliği gösteren alanları korumak ve kullanım koşullarını belirlemek gerekir.
Sit Alanı Hakkında Sıklıkla Sorulan Sorular
Sit alanı nedir? Nereye sit alanı denir? gibi bu konuda pek çok soru akla gelmektedir. İşte en sık sorulan sorular ve cevapları aşağıdaki gibidir.
Sit Alanı Olunca Ne Oluyor?
Sit alanı nedir sorusuna yanıt bulduktan sonra sit alanına ne olacağı merak konusu olmaktadır. Sit alanı ilan edilen bölgelerde fiziki ve inşai işlemlerden önce izin alınması mecburidir. Bu bölgelerdeki her türlü uygulama koruma bölge kurulundan izin alınarak yapılabilir.
Sit Alanı Olan Yere Ev Yapılır Mı?
Eğer 2. derece sit alanı ne demek ve burada ev yapılır mı diye merak ediyorsanız, bu bölgelerde yapılaşmaya izin verilmediğini bilmeniz gerekir. Bu bölgelerde sadece turizm yatırım ve turizm işletme belgeli turistik tesislere yönelik yapılar bulunabilir.
Sit Alanı Olan Arsa Alınır Mı?
Arsa aldınız, sit alanı olduğunu öğrendiniz. Sit alanı ne demek diye araştırdıktan sonra bu bölgelerin koruma altında olduğu bilgisini edinmişsinizdir. Sit alanı üzerine uygulama yapmak için izin almanız gerekir. Ayrıca takas imkanından da yararlanmanız mümkündür.
1 2 3 Derece Sit Alanı Ne Demek?
Ender bulunan özellikleri sebebiyle korunmasına karar verilen alanlara doğal sit alanı denir. Peki ama 1 2 3 derece sit alanı ne demek? 1, 2 ve 3 rakamları doğal sit alanlarının sınıflarını ifade eder.