Kıdem tazminatı, iş hayatının sona ermesiyle birlikte işçinin uzun yıllar süren emeğinin karşılığı olarak aldığı önemli bir haktır. Bu hakkın hesaplanmasında dikkate alınan en önemli unsurlardan biri de kıdem tazminatı tavanıdır. Bu yazımızda, kıdem tazminatı tavanının ne anlama geldiğini, nasıl belirlendiğini ve bu konuda dikkat edilmesi gerekenleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Kıdem Tazminatı Tavanı Nedir?
Kıdem tazminatı tavanı, bir işçinin kıdem tazminatına esas alınacak ücretinin belirlenmesinde dikkate alınan en yüksek miktardır. Başka bir deyişle, işçinin brüt ücreti bu tavanı aşsa bile, kıdem tazminatı hesaplanırken tavan ücreti üzerinden işlem yapılır. Bu tavan, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki kez güncellenir.
Kıdem Tazminatı Tavanı Nasıl Belirlenir?
Kıdem tazminatı tavanı, devlet memurlarına ödenen en yüksek devlet memuru aylığına göre belirlenir. Bu belirleme işlemi, 4857 sayılı İş Kanunu’nda değil, 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun hala yürürlükte olan 14. maddesinde düzenlenmiştir.
1475 sayılı İş Kanunu Madde 14 (Kısmi):
“Bu Kanuna tabi işçilerin kıdem tazminatları hakkında 4857 sayılı İş Kanununun 120 nci maddesi uygulanmaz. Ancak, kıdem tazminatının hesaplanması, ödenmesi ve zamanaşımı ile ilgili hususlarda anılan Kanun hükümleri uygulanır. Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Parça başına, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin ortalaması alınır. Ancak, kıdem tazminatının tavanı, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 89 uncu maddesi uyarınca belirlenen en yüksek devlet memuruna ödenen emeklilik ikramiyesini geçemez.”
Bu maddeye göre, kıdem tazminatı tavanı, en yüksek devlet memuruna ödenen emeklilik ikramiyesini aşamaz. Bu tutar, her yıl memur maaşlarına yapılan zam oranında artar.
2025 Yılı Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadar?
2025 yılı için belirlenen kıdem tazminatı tavanı, Ocak-Haziran dönemi için 46.655 TL olarak uygulanmıştır. Temmuz ayında memur maaşlarına yapılan zamla birlikte kıdem tazminatı tavanı da güncellenecektir.
Önemli Not: Kıdem tazminatı tavanı, brüt ücret üzerinden hesaplanır. Yani, işçinin eline geçen net ücret değil, vergi ve sigorta kesintileri yapılmadan önceki brüt ücreti dikkate alınır.
Kıdem Tazminatı Tavanı Aşılırsa Ne Olur?
Eğer işçinin brüt ücreti, kıdem tazminatı tavanını aşıyorsa, kıdem tazminatı hesaplanırken tavan ücreti dikkate alınır. Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 60.000 TL ise, kıdem tazminatı hesaplanırken 46.655 TL üzerinden işlem yapılır.
Kıdem Tazminatına Esas Ücretin Belirlenmesi
Kıdem tazminatına esas ücret, işçinin son brüt ücretidir. Ancak, bazı durumlarda bu ücretin belirlenmesi daha karmaşık olabilir. Örneğin, işçiye düzenli olarak yemek, yol veya diğer sosyal yardımlar yapılıyorsa, bu yardımlar da kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilir.
Yargıtay’ın bu konudaki yerleşik içtihatlarına göre, süreklilik arz eden ve para ile ölçülebilen menfaatler de kıdem tazminatına esas ücrete dahil edilmelidir.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Örneği
Bir işçinin 10 yıl boyunca aynı işyerinde çalıştığını ve son brüt ücretinin 60.000 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda, işçinin kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:
- Kıdem tazminatına esas ücret: 46.655 TL (Tavan ücreti dikkate alınır)
- Çalışma süresi: 10 yıl
- Kıdem tazminatı: 46.655 TL x 10 yıl = 466.550 TL
Bu örnekte, işçi 466.550 TL kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Almaya Hak Kazanma Şartları
Kıdem tazminatı alabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu şartlar, 4857 sayılı İş Kanunu’nda ve ilgili mevzuatta düzenlenmiştir. Genel olarak, kıdem tazminatı alabilmek için işçinin en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış olması ve iş sözleşmesinin belirli nedenlerle sona ermesi gerekmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu Madde 14 (Kısmi):
“Aşağıdaki hallerde iş sözleşmesi işçi tarafından feshedilirse, işçi kıdem tazminatına hak kazanır:
a) İşveren tarafından iş sözleşmesinin haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi,
b) İşçinin haklı bir nedenle iş sözleşmesini feshetmesi,
c) Askerlik görevi nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi,
d) Emeklilik nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi,
e) Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi (evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde),
f) İşçinin ölümü.”
Bu maddede belirtilen hallerde iş sözleşmesi sona erdiğinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
İstanbul gibi büyük şehirlerde, işçi-işveren ilişkilerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar sıkça yaşanmaktadır. Bu uyuşmazlıkların önemli bir bölümünü de kıdem tazminatı davaları oluşturmaktadır. Kıdem tazminatı davaları, iş mahkemelerinde görülür ve işçinin kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı, kıdem tazminatının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı gibi konular mahkeme tarafından incelenir.
Kıdem tazminatı, işçinin uzun yıllar süren emeğinin karşılığı olan önemli bir haktır. Bu hakkın doğru bir şekilde hesaplanması ve ödenmesi, hem işçi hem de işveren açısından büyük önem taşır. Bu nedenle, kıdem tazminatı tavanı, kıdem tazminatına esas ücretin belirlenmesi ve kıdem tazminatı almaya hak kazanma şartları gibi konularda bilgi sahibi olmak, olası uyuşmazlıkların önüne geçilmesine yardımcı olabilir.
Yasal Uyarı: Bu yazı, sadece bilgilendirme amaçlıdır ve yasal tavsiye içermemektedir. Herhangi bir hukuki konuda profesyonel yardım almak için bir avukata danışmanız önemlidir.
