İntifadan men, bir taşınmaz üzerindeki kullanma ve yararlanma hakkının, hak sahibi tarafından belirli bir süre veya süresiz olarak engellenmesi anlamına gelir. Bu durum, mülkiyet hakkının önemli bir parçasının kısıtlanması anlamına geldiğinden, hukuki dayanakları ve sonuçları dikkatle incelenmelidir. İntifadan men konusunun detaylı bir şekilde anlaşılması, hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
İntifa Hakkı ve Kapsamı
İntifa hakkı, bir eşya, hak veya malvarlığı üzerinde sahibine kullanma, yararlanma ve ürünlerini elde etme yetkisi veren sınırlı bir ayni haktır. Bu hak, sahibine malikin sahip olduğu yetkilerin birçoğunu tanır; ancak malik, mülkiyet hakkını korur ve intifa hakkı sona erdiğinde eşya üzerindeki tam yetkisine yeniden kavuşur. İntifa hakkı, Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 794. maddesinde düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu Madde 794: “İntifa hakkı, taşınır, taşınmaz, hak veya bir malvarlığı üzerinde kurulabilir. Bu hak, sahibine, konusu olan şeyden tam olarak yararlanma yetkisini sağlar.”
İntifa hakkının kapsamı, taraflar arasındaki sözleşme ile belirlenebilir. Sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, intifa hakkı sahibi, malın doğal ürünlerini (meyve, sebze gibi) ve hukuki semerelerini (kira geliri, faiz gibi) elde etme hakkına sahiptir. Ancak, intifa hakkı sahibi, malın özünü değiştiremez, onu tahrip edemez veya malikin haklarını zedeleyemez.
İntifadan Men Nedenleri
Miras kalan ve kardeşlerden biri veya birkaçı tarafından kullanılan ya da kiraya verilen mallar sebebi ile diğer mirasçıların almasına gereken kira gelirine ecrimisil denilir. Yargıtay uygulamasına göre ecrimisil davası açmadan önce malları kullanan kişinin intifadan men edilmesi gerekir.
- Sözleşme İhlali: İntifa hakkı sahibi, sözleşmede belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmezse (örneğin, malı iyi kullanma, bakımını yapma, vergilerini ödeme), malik tarafından intifadan men edilebilir.
- Hukuka Aykırı Davranışlar: İntifa hakkı sahibi, malı hukuka aykırı bir şekilde kullanırsa (örneğin, kumar oynatma, fuhuş yaptırma gibi), malik tarafından intifadan men edilebilir.
- Malikin Haklarını İhlal: İntifa hakkı sahibi, malikin mülkiyet hakkını zedeleyecek davranışlarda bulunursa (örneğin, malı izinsiz olarak başkasına devretme, malın değerini düşürme), malik tarafından intifadan men edilebilir.
- İntifa Hakkının Sona Ermesi: İntifa hakkı, belirli bir süre için kurulmuşsa sürenin dolmasıyla, intifa hakkı sahibinin ölümüyle veya hakkından vazgeçmesiyle sona erer. Bu durumlarda da intifadan men söz konusu olur.
İntifadan Men Davası
İntifadan men, genellikle bir dava yoluyla talep edilir. Malik, intifa hakkı sahibinin yukarıda belirtilen nedenlerden biriyle hakkını kötüye kullandığını veya sözleşme hükümlerine aykırı davrandığını iddia ederek, mahkemeye başvurur ve intifadan men kararı verilmesini talep eder.
Dava sürecinde, malik, iddialarını kanıtlamakla yükümlüdür. Bu kapsamda, sözleşme, faturalar, tanık beyanları, bilirkişi raporları gibi deliller sunulabilir. Mahkeme, delilleri değerlendirdikten sonra, intifadan men kararı verip vermeyeceğine karar verir.
İntifadan men kararı verilirse, intifa hakkı sahibi, malı kullanma ve ondan yararlanma hakkını kaybeder. Malik, malı yeniden kendi kullanımına alabilir veya başkasına kiralayabilir.
İntifadan men kararına karşı, kanun yolları açıktır. İntifa hakkı sahibi, karara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurarak, kararın bozulmasını talep edebilir. Bu süreçte, kararın hukuka aykırı olduğunu, delillerin yanlış değerlendirildiğini veya usul hataları yapıldığını iddia edebilir.
