İş hayatında, işçi ve işveren arasındaki ilişki belirli bir süreklilik arz eder. Ancak, bu ilişkinin sona ermesi de kaçınılmazdır. İş sözleşmesinin sona erme şekillerinden biri de, taraflardan birinin diğerine bildirimde bulunarak sözleşmeyi feshetmesidir. İşte bu noktada “ihbar süresi” kavramı devreye girer. Bu yazımızda, ihbar süresinin ne anlama geldiğini, ne kadar olduğunu, ihbar tazminatını ve bu süreçte dikkat edilmesi gerekenleri ele alacağız.
İhbar Süresi Nedir?
İhbar süresi, belirsiz süreli iş sözleşmesini feshetmek isteyen tarafın, fesih iradesini karşı tarafa önceden bildirmesi gereken süredir. Bu süre, işçi veya işveren tarafından, sözleşmeyi derhal feshetmek yerine, belirli bir süre sonra sona erdirecek şekilde kullanılır. İhbar süresinin amacı, karşı tarafın fesih nedeniyle oluşabilecek olumsuzluklara karşı hazırlık yapmasına, örneğin işverenin yeni bir işçi bulmasına veya işçinin yeni bir iş aramasına olanak sağlamaktır.
İhbar Süresi Ne Kadar?
İhbar süreleri, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, ihbar süreleri işçinin kıdemine göre belirlenir:
- 6 aydan az sürmüş olan işlerde: 2 hafta
- 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işlerde: 4 hafta
- 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işlerde: 6 hafta
- 3 yıldan fazla sürmüş olan işlerde: 8 hafta
Bu süreler asgari sürelerdir ve iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir. Ancak, bu sürelerin azaltılması mümkün değildir. Örneğin, İstanbul’da 2 yıldır aynı işyerinde çalışan bir işçinin ihbar süresi 6 haftadır.
İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın ve ihbar süresine uymadan fesheden tarafın, karşı tarafa ödemekle yükümlü olduğu tazminattır. İhbar tazminatının amacı, ihbar süresine uyulmaması nedeniyle karşı tarafın uğradığı zararı telafi etmektir.
İhbar tazminatı, ihbar süresine uyulmaması durumunda ödenir. Örneğin, işveren, 3 yıldan fazla süredir çalışan bir işçinin iş sözleşmesini, 8 haftalık ihbar süresine uymadan feshederse, işçiye 8 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. Aynı şekilde, işçi de iş sözleşmesini ihbar süresine uymadan feshederse, işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olur.
İhbar Süresi İçinde İş Arama İzni
İş Kanunu, işçiye ihbar süresi içinde iş arama izni verilmesini öngörmektedir. İş Kanunu’nun 27. maddesine göre, işveren, ihbar süresi içinde işçiye günde iki saatten az olmamak üzere iş arama izni vermek zorundadır. İşçi, bu izni toplu olarak da kullanabilir. İşveren, iş arama izni vermez veya eksik verirse, o süreye ilişkin ücreti işçiye ödemekle yükümlüdür.
Fesih Bildiriminin Şekli
İş Kanunu’nda fesih bildiriminin şekli konusunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, fesih bildiriminin yazılı olarak yapılması, ispat açısından önemlidir. Fesih bildiriminde, fesih tarihi, fesih nedeni (eğer varsa) ve ihbar süresi açıkça belirtilmelidir.
İhbar Süresinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- İhbar süresinin başlangıcı, fesih bildiriminin karşı tarafa ulaştığı tarihtir.
- İhbar süresi içinde işçi, iş görme borcunu yerine getirmekle yükümlüdür. Ancak, işveren işçiyi çalıştırmama hakkına sahiptir. Bu durumda, işveren işçinin ücretini ödemeye devam etmek zorundadır.
- İhbar süresi içinde işçi veya işveren, sözleşmeyi haklı bir nedenle feshedebilir. Bu durumda, ihbar tazminatı ödenmez.
- İhbar süresi, deneme süresi içinde fesihlerde uygulanmaz.
- İhbar süreleri, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir.
İstanbul gibi büyük şehirlerde işçi ve işveren ilişkileri daha karmaşık olabilir. İşçi ve işveren arasında yaşanan uyuşmazlıkların çözümü için arabuluculuk ve dava süreçleri de sıklıkla başvurulan yöntemlerdir. İstanbul’daki iş mahkemeleri, iş hukuku uyuşmazlıklarında yetkilidir.
Önemli Not: Bu yazı, genel bir bilgilendirme amacı taşımaktadır ve hukuki tavsiye niteliğinde değildir. Her somut olay kendi özelinde değerlendirilmelidir. Hak kaybına uğramamak için, bir avukattan hukuki destek almanız önemlidir.
