İcra takibi, alacaklının talebi üzerine borçlunun gayrimenkulleri ve menkul kıymetleri üzerinde yapılan bir takip sürecidir. Takip süreci ile başlayan icra takibi, eğer borç ödenmezse borçlunun varlıklarının satılıp alacaklılar arasında paylaştırılması ile son bulur.
İcra ve İflas hukukunun şekilci bir yapısı bulunmaktadır. Bu nedenle icra takibi nasıl başlar, icra takibi nasıl devam eder ve icra takibi nasıl sone erer konuları ile ilgili her adım kanun koyucu tarafından planlıdır. Hal böyleyken, tüm icra takibi süreçlerinin bu kanunlar kapsamında yapılması gerekmektedir. Bu kanunlar ve kurallar dışında bir yol izlenmesi, hatalı ya da yanlış bir işlem yapılması icra takibine zarar verebilir, hatta icra takibinin iptaline bile sebep olabilir.
Yapılan araştırma sonuçları göstermektedir ki ülkemizde ödenen icra borçlarının %8’i hukuka aykırı olarak ödenmektedir. Bu veri, icra takibi sırasında bir uzman ile hareket edilmesi gerektiğinin önemini vurgular niteliktedir. Böylece borçlu, ödemesini gerekenden fazlasını ödemez.
İcra Takibi Süreci Nasıl İlerler?
Genel haciz yolu ile icra takibi fatura gibi konuları içerir. Telefon faturası, kredi kartı, elektrik, doğal gaz borcu gibi borçların ödenmemesi halinde ilgili alacaklılar genel haciz yolu ile alacaklarını tahsil ederler.
Peki icra takibinde hangi adımlardan bahsedilir?
1. Adım: İcra Takibinin Başlaması
Alacaklı bir icra dairesine giderek, icra takibinin talebinde bulunursa genel yolu ile icra takibi başlamış olur. Eğer doğru şartlar ile bir takip talebi varsa, icra müdürü talebi onaylar ve icra takibini başlatır.
İcra takibi başlaması ile birlikte borçluya borcunu ödemesi ya da itiraz etmesi için 7 gün mühlet verilir. Aksi halde icra takibinin kesinleşeceği uyarısı da verilir.
Borçlu, eğer icra takibi yapan icra dairesi ile aynı şehirde değilse 7 gün içerisinde muhabere yolu ile icra takibine itiraz edebilir. Eğer 7 gün içerisinde herhangi bir ödeme ya da itiraz yapılmazsa haciz safhasına geçilir.
Eğer borçlu icra takibi sürecine itiraz etmişse, alacaklı 6 ay içerisinde itirazın kaldırılması ile ilgili mahkemeye başvurabilir. İtirazın iptali davasının ise 1 yıl içerisinde açılması gerekmektedir. Davaların sonucuna göre dava kapanabilir ya da icra takibinin devamına geçilebilir.
2. Adım: Haciz Süreci
Eğer borçlu yasal süre içerisinde ödeme emrine itiraz etmezse, icra takibi kesinleşir. Bunun üzerine alacaklı 1 sene içerisinde, borçlunun tüm varlıklarının haczedilmesini talep edebilir. Buna ek olarak, borçlunun maaşına ya da başka bir kimseden alacağına da haciz gelebilir.
Eğer icra takibi sırasında haczedilen mallar, alacaklının alacağını karşılamaz ise ya da borçlunun üzerinde herhangi bir mal yok ise, borçlunun ikametgâh adresine fiili haciz gitme ihtimali yüksektir. İİK gereğince, ikametgâh adresinde haciz işlemi uygulanır, borçlunun malları muhafaza altına alınır. Bu durumun gerçekleşmesi için alacaklının talebinin olması gerekir. Malların haczine rağmen borçlu, borcunu ödemezse malların satış aşamasına geçilir.
3. Adım: Haczedilen Malların Satışı
İcra takibi sırasında borçluya ait varlıklar haczedildikten sonra, alacaklının 6 ay içerisinde bu malların satışını talep etmesi gerekir. Yoksa menkul mallar üzerindeki hacizler şüpheye düşebilir ve alacaklının hak kaybına uğraması ihtimali ortaya çıkar. Haczedilen gayrimenkuller için de bu yasal süre 1 senedir. Haczedilen mallar, alacaklının talebi üzerine satışa çıkarılabilir. Satışlar ihale usulü yapılır. Satış sonrasında alacaklıya, alacağı verilir.
4. Adım: Haczedilen Mallardan Elde Edilen Gelirlerin Paylaştırılması
Borçlu, icra takibi yasal sürede borcunu ödemediği için, tüm mallarının satışı yapılır ve paraya çevrilir. Bu mallardan elde edilen gelirler, malların üzerindeki hacizli alacakları arasında sırası ile paylaştırılır. Eğer bir alacaklı, alacağı miktarı tam ya da kısmi olarak almamışsa, bu kişilere aciz vesikası verilir. Bu da icra takibinin son adımını oluşturmaktadır.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yolu ile Yürütülen İcra Takibi Süreci
Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile icra takibi, vadesi gelmiş, ancak ödemesi yapılmamış bono, çek ya da poliçe gibi değerli evraklar ile ilgilidir. Alacaklı, senet borçlusuna karşı bu haciz yolunu ilerletmesi diğer icra takiplerine göre daha avantajlı konumda başlar. Bu nedenle, bu tür davalar daha sıkı şekil şartlarına sahiptir.
Genel haciz yolunda, alacaklı basit bir belgeyi kanıt göstererek bile icra takibi başlatabilir. Ancak kambiyo takibinde bu yeterli değildir. Her durumun, kambiyo senedi şartlarına ilişkin belgeleri temel alma zorunluluğu vardır. Bir icra müdürü, kambiyo takip talebi ile karşılaştığında pek çok bilgiyi kontrol eder. Kurallara aykırı bir durum olması halinde borçlu şikâyet eder ve icra takibini iptal eder.
İcra müdürünün icra takibi başlatmada incelediği durumlar aşağıdaki gibi listelenebilir.
- Alacaklı doğru kişi mi?
- Takip dayanağı olan senet, senet vasıflarına haiz mi?
- Senedin vadesi geldi mi?
Eğer tüm bu durumlar olması gerektiği gibiyse, borçluya ödeme emri gönderilir. Borçlu, 7 gün içinde borca itiraz edebilir. 5 gün içinde de kambiyo senedine ve imzaya itiraz edebilir. Eğer herhangi bir itiraz olmazsa, borcun ödenmesi için haciz işlemi başlatılacağına dair uyarı ödeme emrinden açıkça yazılır.
Eğer borçlunun elinde, borçlu olmadığına dair kanıt niteliğinde belgeler var ise, bunu icra takibi başladıktan hemen sonraki takip süresinde ilgili icra mahkemesine bir dilekçe ile sunar ve ödeme emrine itiraz eder. Ancak bu itiraz icra takibini durdurmaz. İcra takibinin durması için ilgili icra mahkemesinin, inceleme sonucunda borçlunun hak kaybı yaşayabileceği alması gerekir.
Borçlular, kambiyo senetlerine mahsus icra takibi ile ilgili bir itirazda bulunurken çok dikkatli olmalıdırlar. İcra mahkemeleri sınırlı bir denetim yapar. Bu yüzden eğer istenen belgeler dışındaki herhangi bir belge mahkemeye sunulursa, bu belge incelemeye alınmaz. Hatta icra takibi ile ilgili devam kararı çıkabilir. Borçlu konuyla ilgili yeterince bilgi sahibi olmadığı için %20- %40 icra inkâr tazminatı da ödemek zorunda kalabilir. Bu sebeple, eğer kambiyo senetlerine mahsus haciz davasında davalı konumunda olan kişilerin mutlaka bir uzmandan destek almaları önerilir.
Bu icra takibi de ödeme emri kesinleşmesinden sonra, haciz ve malların satış aşamaları konusunda genel yolu ile icra takibi gibidir.
Rehin Paraya Çevrilmesi ile Yürütülen İcra Takibi Süreci
Alacaklı, alacağını teminat altına almak ister. Bu sebeple de borçlunun tüm varlıkları üzerinde rehin kurmayı talep edebilir ve rehinin paraya çevrilmesi üzerine icra takibi başlatabilir. Bu takip yoluna başvurması, sonrasında genel haciz yoluna başvurulmasının bir ön koşuludur.
Bu işlem için, alacaklı ilgili icra müdürlüğüne gider, elindeki rehin belgelerini kanıt göstererek bir takip talebinde bulunur. İcra müdürü, dosyanın gerekli şartlara uygunluğunu kontrol eder, icra takibi talebini görüldü yapar. Sonrasında borçluya ödeme emri gönderilir. Borcunu yasal sürecinde ödememesi halinde rehinli mallarının paraya çevrilebileceği hakkında uyarı yapılır.
Eğer borçlu, borcunu icra takibi yasal süresi içerisinde ödemezse, haciz safhasında bulunmayan doğrudan rehinin paraya çevrilmesi yolu başlatılarak borçluya ait rehinli mallar ihale usulü satılır. Sonrasında mallardan elde edilen gelirler ile alacaklının borcu ödenir. Geriye kalan kısım ise ya borçluya ya da borçlunun başka haciz alacaklısı varsa onlara verilir.
Eğer rehinli mal değeri, alacaklının alacağını karşılamıyor ise, alacaklıya aciz vesikası adı verilen bir belge verilir. Bu da alacaklıya, ödeme emri göndermeksizin, genel haciz yolu ile icra takibi başlatmasına olanak tanır.
Alacaklının rehin ile teminat altına aldırdığı borç, bir kambiyo senedi kaynaklıysa, alacaklı rehinin paraya çevrilmesi yolu ile icra takibi yapmak zorunda değildir. Direk olarak kambiyo takibi yapabilir.
İcra takibi süreçlerinin birbirine benzediği söylenebilir. Ancak her birinin itiraz prosedürleri, ilgili icra mercileri ve yasal süreleri birbirinden oldukça farklıdır. Bu nedenle, bir icra takibinde borçlu konumdaysanız, mutlaka bir uzmandan destek almanız önerilir.
İcra Takibi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
İcra takibi tatsız bir süreç olduğundan insanlar bu konu hakkında oldukça detaylı bilgi almak istemektedirler. Bu konu hakkında en sık sorulan sorular ve cevapları aşağıdaki gibidir.
İcra Takibi Nedir?
İcra takibi, ödenmemiş borçların tahsil edilebilmesi için başlatılan yasal bir sürece verilen isimdir. Alacaklıların, ki buna devlet de dahildir, ilgili icra daireleri üzerinden borçlunun varlıklarına el koydurması yönünde talepte bulunmaları durumudur.
İcra Takibi Başladıktan Sonra Ne Olur?
İlgili icra dairesi, borçlu ile ilgili icra takibi başlatması ile birlikte borçluya ödeme emri gönderilir. Borçlunun bu ödeme emrini 7 gün içerisinde itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Eğer borçlu bu yasal süre içinde icra takibine itiraz ederse takip durdurulur.
İcra Takibi Nedir Nasıl Yapılır?
İcra takibi, bir alacaklının borçludan alacağını alabilmesi adına yürütülen süreçtir. Alacaklı, yetkili icra dairesine başvurur ve genel haciz yolunda icra takibi başlatılır. İcra dairesi, alacaklının takip talebi üzerine, borçlu olan kişiye ödeme emri gönderir. Borçlu ödeme emrine itiraz etmezse takip kesinleşerek icra takibi başlatır.
İcra Takibi Olursa Ne Olur?
Borçlu icra takibi başladıktan 1 sene içinde borcunu ödemezse ya da ödeme emrine itiraz edilmeyen bir borç durumu varsa, borçluya ait gayrimenkul ve menkul varlıkların haciz edilmesi talep edilebilir. Bununla birlikte alacaklı, borçlunun hem maaşına hem de başka bir alacağına haciz koydurabilir.
