Veraset ve intikal vergisi, kişinin vefatı sonrasında mirasçıların, miras kalan tereke üzerinden devlete yapmak zorunda oldukları bir ödemedir. Vefat eden kişinin, yani murisin, ölümüyle birlikte mal varlığı mirasçılarına kalır. Bu mirasçılar, yasal ve atanmış olsun, veraset ve intikal vergisini ödemekle yükümlüdürler.
Mirasın hukuki yollarla mirasçılara geçiş sürecinde, mirasçıların miras bırakana olan yakınlık derecelerini belirleyen zümre sistemi devreye girer. Bu sistem, mirasçıların muristen alacakları payı ve bu paylar üzerinden hesaplanacak olan vergi miktarını etkiler. Verginin ödenmesi, mirasın resmi olarak mirasçılara devredilmesi için bir ön koşuldur.
Muris vefat ettikten sonra mirasçıların tereke üzerinden hak talep edebilmeleri için, ilgili mahkemeden ya da noterden veraset ilamı almaları gerekmektedir. Veraset ilamını alabilmek için, başvuru sahibinin kimliğini ve mirasçı sıfatını ispatlayan belgelerin sunulması şarttır.
Veraset ilamı alındıktan sonra, miras kalan varlıklar üzerinden vergi oranlarının belirlenmesine geçilir. Bu aşamada terekeyi oluşturan mal varlıklarının değerinin belirlenmesinde; banka hesaplarının dökümleri, gayrimenkullerin rayiç bedel belgeleri ve varsa hisse senetleri gibi belgelere ihtiyaç duyulur.
Mirasın içerdiği gayrimenkuller için belediyelerden rayiç bedellerin alınması ve bunlara ilişkin belgelere başvurulması gerekmektedir. Eğer muris bir şirketin ortağı ise bu durumun hukuki belgelerle doğrulanması önem taşır.
Özetle, Veraset ve İntikal Vergisi, mirasçıların muristen kalan terekeye hukuken sahip olabilmeleri için ödemeleri gereken yasal bir vergi türüdür.
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi
Veraset ve intikal vergisi, miras yoluyla veya bağışlama gibi yollarla mülkiyetin intikali sırasında ödenecek yasal bir vergi türüdür. Miras bırakan kişinin vefat etmesinin ardından, mirasçılar için bu vergiyi ödemek kaçınılmaz bir yükümlülük haline gelir.
Veraset ve intikal vergisi beyannamesi, mirasçılar tarafından dikkatli ve eksiksiz bir şekilde hazırlanmalıdır. Kazanım miktarına göre hesaplama yapılır ve her yıl yenilenen istisna sınırı dikkate alınarak ödenmesi gereken vergi miktarı belirlenir. Eğer kazanımlar bu sınırın üzerinde ise vergi ödenmesi gerekir.
Yukarıdaki adımları takip ederek, mirasçılar veraset ve intikal vergisi ödeme yükümlülüğünü yerine getirebilirler. Vergi yükümlülüğünün yerine getirilmesi kanuni bir zorunluluktur. Her yıl değişiklik gösteren istisna sınırını ve güncel mevzuatı takip etmek, sürecin doğru ilerlemesi için gereklidir.
Veraset ve İntikal Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Mirasçılar, yasalar gereği, vefat eden kişinin (murisin) bıraktığı mal varlığını resmi olarak ele geçirebilmek için veraset ve intikal vergisini ödemekle yükümlüdürler. Muristen miras kalan varlıklar, tereke olarak adlandırılır ve mirasçıların bu varlıkları üzerindeki haklarını kullanabilmeleri için bazı resmi işlemleri tamamlamaları gerekir.
Mirasçılar, veraset ilamı ve vergi beyannamesi gibi önemli belgeleri temin edip, bunların üzerine hesaplanan vergileri ödeyerek tapu devrini tamamlayabilirler.
Bu süreçte; vefat edenin banka hesapları, gayrimenkul değerleri, ortaklıkları gibi finansal bilgiler önem kazanır. Murisin terekesinde yer alan varlıkların değerleri, bu vergi hesaplamanın temelini oluşturur.
2023 yılında geçerli olan vergi oranlarına göre:
- İlk 380.000 TL için %1 oranında,
- Sonraki 900.000 TL için %3 oranında,
- 1.900.000 TL ile 3.600.000 TL arası için %5 oranında,
- 3.600.000 TL üzeri için %7 oranında vergi uygulanır.
Beyanname, mirasçılar tarafından fiziki olarak veya online olarak vergi dairesine iletilir. İşlemler ayrıca e-devlet üzerinden de gerçekleştirilebilir. Online işlemler için İnteraktif Vergi Dairesi platformundan yararlanılabilir.
Veraset ve İntikal Vergisinde İstisna ve Muafiyetler Nelerdir?
Veraset yoluyla miras kalan mallar söz konusu olduğunda, çocuklar için (evlat edinilen çocuklar dahil) her bir çocuk ve eşin, 2024 yılında miras olarak alacakları 1.609.552 TL’lik kısım vergiden muaf tutulacaktır.
Eş, mirasın tek başına varisi olduğunda, 2024 yılında kendisine düşen 3.221.082 TL’lik miras payı istisna kapsamındadır.
Miras bırakılan mal varlığının değeri bu istisna tutarlarının altında olsa bile, yine de veraset yoluyla intikal eden mal için vergi beyannamesi verilmesi zorunludur.
Özetle, veraset ve intikal vergisi ile ilgili istisnalar ve beyanname hazırlama süreci, hassas konular arasında yer alır. Herhangi bir yanlış anlamadan kaçınmak ve işlemleri usulüne uygun şekilde tamamlamak için profesyonel bir danışmandan destek alınması önemlidir.
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi Nasıl Doldurulur?
Veraset ve İntikal Vergisi beyannamesi, miras hakkı kazanan kişiler tarafından, miras bırakanın vefatından sonra verilmesi gereken bir beyannamedir. Veraset ve intikal vergisi beyannamesi, kağıt ortamında doldurularak, ölen şahsın son ikametgâhının bulunduğu vergi dairesine elden teslim edilebilir. Yurtdışında ikamet eden vatandaşlarımız da beyannamelerini, bulundukları ülkedeki Türk konsoloslukları aracılığı ile verebilirler.
Beyanname, her bir mirasçı tarafından ayrı ayrı verilebileceği gibi, mirasçılar ortaklaşa olarak tek bir beyanname de verebilirler. Eğer beyanname ortaklaşa verilecekse, beyannamenin her bir mükellef tarafından imzalanması şarttır.
Mirasçılar, İnteraktif Vergi Dairesi’nin internet adresi olan ivd.gib.gov.tr üzerinden, Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi’ni online olarak verebilirler.
Vergi dairesine gönderilen beyanname ve eklerinin tam ve doğru olması durumunda, beyannamenin kabulü ve verginin tahakkuku genellikle 2 gün içerisinde gerçekleşir.
Veraset Ve İntikal Vergisi Matrahının Tespitinde İndirilebilecek Borç Ve Giderler
Veraset ve İntikal Vergisi matrahının belirlenmesi aşamasında, bazı borç ve masrafların indirilmesi mümkündür. Bu indirimler, mirasın net değerinin hesaplanması için önemlidir ve mükelleflerin beyannamelerinde bu hususları doğru bir şekilde bildirmeleri gerekmektedir.
Miras bırakanın (murisin) gerçek ve geçerli belgelerle kanıtlanan borçları ile vergi borçları düşülebilir.
Cenazenin hazırlanması, defnedilmesi ve ölüm ilanlarının yayımlanması gibi giderlerin de beyannamede indirim olarak gösterilmesi mümkündür.
İndirimlerden faydalanabilmek için mükelleflerin, beyannamede söz konusu borç ve masrafları açıkça belirtmeleri, İlgili masraf ve borçlara ait geçerli belgeleri beyannamenin ekinde sunmaları gerekir.
Veraset ve İntikal Vergisi matrahının doğru bir şekilde hesaplanması için yasal düzenlemeler çerçevesinde izin verilen indirimlerin tam ve doğru bir şekilde beyan edilmesi büyük önem arz etmektedir. Mükellefler, indirime konu borç ve masrafları eksiksiz ve yasalara uygun olarak beyannamelerine dahil etmeli ve gerekli belgelerle desteklemelidirler. Böylece, veraset ve intikal işlemleri sırasında doğru vergi matrahının tespiti sağlanabilir ve mükellefler yasal haklarını tam anlamıyla kullanabilirler.
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?
Mirasın intikaline ilişkin beyannameler ölüm vakası üzerinden belli süreler içinde verilmelidir. Ölüm Türkiye’de gerçekleştiğinde, mükellef Türkiye’de bulunuyorsa ölüm tarihini izleyen dört ay içinde veraset ve intikal vergisi beyannamesi teslim edilmelidir. Mükellef yabancı bir ülkede bulunuyorsa, çlüm tarihini izleyen altı ay içinde beyanname verilmesi gerekmektedir.
Ölüm yabancı bir ülkede gerçekleşmişse ve mükellef Türkiye’de bulunuyorsa, ölüm tarihini takiben altı ay içinde beyanname sunulmalıdır. Eğer mükellef, ölenin bulunduğu yabancı ülkede bulunuyorsa, ölüm tarihini takiben dört ay içinde beyannamenin verilmesi zorunludur. Ölüm yabancı bir ülkede gerçekleşmişse ve mükellef, ölenin bulunduğu ülke dışında başka bir ülkede ise beyanname, ölüm tarihini takip eden sekiz ay içerisinde verilmelidir.
İvazsız İntikallerde Beyanname Verme Süresi
İvazsız yollarla (hediye, bağışlama vb.) malların el değiştirmesi durumunda, malın hukuken el değiştirdiği tarihten itibaren bir ay içerisinde Vergi Dairesine Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi sunulmalıdır.
Her bir durum için belirtilen zaman limitleri içinde beyannamenin ilgili vergi dairesine ulaştırılması, vergi yükümlülüklerinin zamanında ve usulüne uygun şekilde yerine getirilmesi açısından önem taşır.
Veraset ve İntikal Vergisi Oranları (2024)
Veraset ve intikal vergisi, bireylerin miras yoluyla ya da ivazsız olarak mal varlığı edinmeleri durumunda devlet tarafından alınan bir vergidir. 2024 yılı için belirlenen veraset ve intikal vergisi oranları aşağıdaki gibidir.
Veraset Yoluyla İntikaller
- İlk 1.700.000 TL için: %1
- Sonra gelen 4.000.000 TL için: %3
- Sonra gelen 8.700.000 TL için: %5
- Sonra gelen 17.000.000 TL için: %7
- Matrahın 31.400.000 TL’yi aşan bölümü için: %10
İvazsız İntikaller
Ana, baba, eş ve çocuklar (evlatlık ilişiği kurularak oluşan intikaller hariç) arasında gerçekleşen ivazsız mal intikallerinde, yukarıda belirtilen oranların yarısı kullanılır:
- İlk 1.700.000 TL için: %10
- Sonra gelen 4.000.000 TL için: %15
- Sonra gelen 8.700.000 TL için: %20
- Sonra gelen 17.000.000 TL için: %25
- Matrahın 31.400.000 TL’yi aşan bölümü için: %30
