Türk Ceza Kanunu’nun “Kamu Sağlığına Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiş olan usulsüz ölü gömülmesi suçu ile; insan sağlığına ve çevre düzenine saygılı bir toplum düzenini korumak amaçlanmıştır.
Kanun koyucu tarafından usulsüz ölü gömülmesi suçunun toplum sağlığı üzerinde oluşturabileceği riskleri göz önünde bulundurarak belirli bir cezai müeyyide ile yaptırıma bağlaması, bu tür eylemlerin caydırılması amacını taşır.
Cezai yaptırım, suçun işlenme şekline ve oluşturduğu tehlikenin boyutlarına göre değişkenlik gösterebilir. Meydana gelebilecek olası sağlık sorunlarına ve çevrenin korunmasına yönelik bu düzenleme, toplumun genel ahlak anlayışının da bir yansımasıdır.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunun Unsurları
Usulsüz ölü gömülmesi, hukuka aykırı bir şekilde, ölülerin gömülmesi için ayrılmış resmi mezarlık alanlarının dışında bir yere gömülmesi eylemidir. Bu suç, özellikle kamu düzeninin korunması, halk sağlığının ve çevre hijyeninin sağlanması amacıyla Türk Ceza Kanununda düzenlenmiştir.
Kanunen belirlenen mezarlık yerlerinin dışında bir yerde, örneğin boş arazilerde, kapalı mekanlarda veya resmi olmayan alanlarda ölü gömülmesi veya gömdürülmesi suç teşkil eder.
Usulsüz ölü gömülmesine karışan kişiler, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre hapis veya para cezasına çarptırılabilir. TCK’nın ilgili maddeleri uyarınca işlenen bu suçun failleri, kamu düzeni ve sağlığını tehdit ettikleri için adalete hesap vermek durumundadır.
Dikkate alınması gereken husus, kanunda belirtilen durumlarda (savaş, bulaşıcı hastalıklar gibi) özel olarak belirlenen gömme yerleri de bulunmaktadır. Bu durumlarda, yetkilendirilmiş makamlar tarafından belirlenen yerler dışında gömülme işlemine izin verilmez.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçu Cezası
Usulsüz ölü gömülmesi, yasalara aykırı bir şekilde, belirlenen mezarlık alanlarının dışında ölü defni yapılması eylemi olarak tanımlanmaktadır. Türk Ceza Kanunu’nda bu suç için belirlenmiş olan cezai yaptırımlar bulunmaktadır.
Yasalarımıza göre, ölülerin toplum düzenini ve sağlık koşullarını gözeterek sadece belirlenmiş yerlerde gömülmesi gerekmektedir. Mezarlıklar dışında bir yere ölü gömülmesi halinde, bu eylemi gerçekleştiren veya başkasına yaptıran kişiler yasal sorumlulukla karşı karşıya kalabilirler.
Usulsüz ölü gömülmesi vakalarında, ilgili kişilere altı aya kadar hapis cezası uygulanabileceği yasa metinlerinde açıkça belirtilmiştir. Bu ceza, bu tür suçlarla mücadelede caydırıcı bir önlem olarak kabul edilmektedir.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Adli Para Cezası
Usulsüz ölü gömülmesi, kişinin ölümünün ardından yasalarca tanımlanan kurallara uyulmadan gerçekleştirilen gömme işlemine denir ve bu tip suçlara özgü yaptırımlar bulunmaktadır. Hukuk sistemimizde, usulsüz ölü gömülmesi suçu işlendiğinde, bu suç için genellikle hapis cezası öngörülür. Ancak, bazı durumlarda, özellikle hapis cezanın 1 yıl veya daha az olması halinde, bu ceza adli para cezası ile değiştirilebilmektedir.
Adli para cezasının miktarı genellikle suçun ağırlığına ve failin gelir durumuna göre belirlenir. Böylelikle, her suçlu adalete uygun bir şekilde cezalandırılırken, hapis cezası gibi daha ağır bir yaptırımın uygulanmasının gereksiz olduğu hallerde daha makul bir seçenek sunulmuş olur.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
“Usulsüz Ölü Gömülmesi” suçundan dolayı yargılanan sanıklar için, Türk Ceza Hukuku sisteminde “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması” işlemi uygulanabilir bir karar olabilmektedir. Bu kararın alınması halinde, mahkeme tarafından verilen ceza, belirli bir denetim süresince uygulanmamakta ve bu süre zarfında sanık belirli koşulları yerine getirmeleri gerekmektedir. Eğer sanık bu süre içerisinde koşulları eksiksiz yerine getirirse, ceza kararının herhangi bir hukuki sonucu kalmaz ve dava düşer.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Erteleme
Mahkeme kararları ve infaz süreçleriyle ilgili olarak, birtakım suçlar için belirli şartlar altında hapis cezalarının ertelemesine karar verilebilir. Bu kararlar, mahkemenin takdirine bağlıdır ve suçun niteliğine göre değişkenlik gösterir. Usulsüz ölü gömülmesi suçu, incelendiğinde, hükmedilen hapis cezasının süresine göre erteleme kararı verilebilecek suçlardan bir tanesidir.
Usulsüz ölü gömülmesi suçu alanında genel olarak, verilen hapis cezasının 2 yıl veya daha az olması durumunda, belli koşulların sağlanması halinde cezanın ertelenmesine karar verilebilir.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Şikayet Süresi
Usulsüz ölü gömülmesi hali, suç kategorisinde ciddi bir yer teşkil etmektedir. Bu suç tipi, şikayete bağlı olmayan suçlar arasında değerlendirildiğinden, suç duyurusunda bulunması beklenmez. Savcılığın resen harekete geçmesi gereklidir. Dolayısıyla, usulsüz bir şekilde gerçekleştirilen ölü gömme eylemi için hukuki prosedür otomatik olarak işletilmekte ve bu suçla ilgili bir şikayet süresi bulunmamaktadır.
Usulsüz ölü gömülmesine ilişkin olarak bir suç duyurusunda bulunulmuş olsa bile, bu durum soruşturmanın başlaması veya devam etmesi için zorunlu bir unsur teşkil etmez. Bu tip suçlar için şikayette bulunulduktan sonra, şikayetten vazgeçilse bile, bu davranış yargı sürecini durdurmaz ve ceza davasının düşmesine neden olmaz.
Özetle, usulsüz ölü gömülmesi suçu, şikayete konu olmasa dahi, resen ve süresiz olarak soruşturulabilir. Bu tip suçlar, kamu düzenini ilgilendiren ve takibi zorunlu suçlar kategorisinde yer aldığından, yargı süreci şikayet varlığına bağlı kalmaksızın devam eder.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Zamanaşımı
Türk ceza hukukunda, usulsüz ölü gömülmesi suçunun dava açılma süresine ilişkin zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu demektir ki, suçun meydana gelmesiyle birlikte 8 yıllık süreçte soruşturma başlatılabilir ve dava açılabilir. Eğer bu süre içerisinde gerekli yargısal işlemler yapılmaz veya dava sonuçlandırılmazsa, zamanaşımı dolmuş olur ve artık soruşturma veya kovuşturma yapılamaz.
Usulsüz ölü gömülmesi suçu, ahlaki ve toplumsal düzeni bozan bir eylem olarak kabul edilir. Bu yüzden dava zamanaşımı süresi içerisinde faillerin yargılanması ve gereken cezai işlemlerin uygulanması önem taşır. 8 yıllık zamanaşımı süresi geçtikten sonra, suçla ilgili herhangi bir hukuki takibat mümkün olmadığından, adaletin tecellisi engellenmiş olur.
Yasal süreçlerin ve ceza yargılamalarının zamanında ve etkin bir şekilde yürütülmesi, hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak karşımıza çıkar. Bu bağlamda, usulsüz ölü gömülmesi gibi ciddi suçlara karşı toplumsal duyarlılık ve hukukun zamanında işletilmesi büyük önem taşır.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Uzlaşma
TCK Madde 194- Sağlık için tehlike oluşturabilecek maddeleri çocuklara, akıl hastalarına veya uçucu madde kullananlara veren veya tüketimine sunan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Usulsüz ölü gömülmesi suçunun mahiyeti, uzlaşmayı mümkün kılmayan suçlardan biridir. Bu tip suçlar genellikle toplum düzenini veya genel sağlığı tehdit eden, dolayısıyla sadece bireyler arası bir gerginlik yaratmayan ve geniş yankı uyandıran suçları kapsamaktadır. Bu nedenle, usulsüz ölü gömülmesi suçu ile ilgili olarak sanık ve mağdur arasında bir uzlaşma süreci yürütülmez.
Bir uzlaşma sürecinin başlatılabilmesi için suçun niteliği, mağdur ve sanığın uzlaşmaya yatkınlıkları ve uzlaşmanın adalete hizmet edip etmeyeceği gibi unsurlar göz önünde bulundurulur. Usulsüz ölü gömülmesi suçu bu kriterlere uygun olmadığı sürece, uzlaşma yoluyla çözüm sağlamak bir seçenek olarak değerlendirilmez.
Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Görevli Mahkeme
Usulsüz ölü gömülmesi suçundan dolayı gerçekleştirilen yargılamalar, adli süreç olarak asliye ceza mahkemesinde görülür. Bu suç kapsamında, ilgili yasa maddelerine aykırı şekilde gerçekleştirilen ölü gömme eylemleri, adli makamlarca değerlendirilir.
