Ceza hukukunda suça teşebbüs, bir suçun işlenmesi maksadıyla harekete geçilmesi ve bu icra hareketlerinin failin kontrolü dışında kalan sebeplerden dolayı tamamlanamaması durumudur.
Suçun işlenmesi için gerekli eylemlere başlanmış, fakat kontrol dışı nedenlerle bu eylemler yarım kalmışsa teşebbüsten bahsedilir. Örnek vermek gerekirse, bir kimsenin hırsızlık amacıyla bir evin penceresine merdiven dayarken ev sahibinin fark etmesi ve bu kişinin kaçmasıyla eylemin yarım kalması, hırsızlık suçunun teşebbüs aşamasında olduğunu gösterir.
İkinci durumda ise, suçun gerçekleşmesi için gerekli tüm icra hareketleri tamamlanmış olmasına rağmen, failin kontrolü hariç bir nedenle beklenen sonuç oluşmamışsa, yine teşebbüsten söz edilir. Buna örnek olarak, bir kişinin başka birine zarar verme niyetiyle defalarca ateş etmesi ancak hedef kişinin yaralanmadan kurtulması durumu gösterilebilir. Bu durumda, fail kasten adam öldürmeye teşebbüs suçu ile yargılanabilir.
Her iki teşebbüs biçimi de TCK madde 35’te “genel hükümler” içerisinde düzenlenmiş olup, madde metninde suça teşebbüsün nasıl değerlendirileceğine dair yasal çerçeve çizilmiştir. Suça teşebbüs, tamamlanmamış suç eylemlerinin hukuksal değerlendirmesinde kullanılan önemli bir kavramdır ve failin suçun tamamlanmasındaki iradesine bakılmaksızın, gerçekleşmeyen sonuç nedeniyle hukuki sonuçlar doğurabilir.
Kasten Öldürmeye Teşebbüs Cezası
Kasten öldürme suçu, bir kişinin bilerek ve isteyerek başka bir insanın yaşamına son vermesi eylemidir ve suçun teşebbüs aşaması da mümkündür. Ancak yargılamalarda bazen bu suçun, “kasten adam yaralama” suçu ile karıştırıldığı ve yanlış kararlar alındığı gözlemlenmektedir.
Kasten yaralama ve kasten öldürmeye teşebbüs suçları arasındaki asıl fark, suçun kast unsurunda yatmaktadır. Kasten yaralama durumunda failin niyeti sadece yaralamaktır ve ölüm gibi daha ağır bir sonucu amaçlamaz. Ancak, fail eğer daha ağır bir sonuç olan ölümü istemişse, burada kastın öldürmeye yönelik olduğu düşünülür.
Kasten öldürmeye teşebbüs suçu ise; failin olay öncesindeki, sırasındaki ve sonrasındaki tutum ve davranışlarına bakarak değerlendirilir. Yargıtay’ın belirlediği kriterler çerçevesinde bu değerlendirme yapılır.
- Fail ile mağdur arasında önceden var olan ve öldürmeye sebebiyet verebilecek düşmanlık durumu,
- Olayda kullanılan aracın ölümcül olup olmadığı,
- Mağdura vurulan darbe sayısı ve şiddeti,
- Darbelerin hayati öneme sahip vücut bölümlerine isabet edip etmediği,
- Failin eylemini kendi iradesiyle mi yoksa bir engelleme nedeniyle mi durdurduğu,
- Mağdura karşı olay sonrası gösterilen tutum ve hareketler,
Bu unsurlar her olayın kendine has şartları çerçevesinde incelenmelidir.
Kasten öldürmeye teşebbüs cezası, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen müeyyideler arasında yer alır ve ceza yasası uyarınca kasten öldürmeye teşebbüs eden kişiye verilebilecek ceza, müebbet hapis cezasının yerine 9 ila 15 yıl arasında değişen hapis cezalarıyla sınırlıdır.
Adam Öldürmeye Teşebbüs Cezası
Yasa, fiilin sonuçları ve oluşturduğu tehlike veya zararın ciddiyetine göre yaptırımlar öngörmektedir.
Bir kişinin başkasını kasten öldürmeye çalıştığı ancak çeşitli nedenlerle bu girişimin tam olarak sonuçlanmadığı durumlarda, basit kasten öldürmeye teşebbüs suçu işlenmiş sayılır. Türk Ceza Kanunu’na göre, bu suçun cezası 9 yıldan başlayıp 15 yıla kadar hapis cezasını kapsar.
Kasten öldürme suçunun daha ağır ve ciddi şekilleri nitelikli olarak kabul edilir. Örneğin, kurbanın belirli bir şekilde korunmasız durumda olması ya da suçun işleniş biçimi gibi etkenler söz konusu ise nitelikli kasten öldürme teşebbüsünden bahsedilir. Türk Ceza Kanununa göre, bu suç tipi için belirlenen ceza 13 yıldan 20 yıla kadar hapis cezasıdır.
Öldürmeye Teşebbüs Cezası
Türk Ceza Kanunu’na göre, basit kasten öldürme suçuna teşebbüs eden kişiler için belirlenen hapis cezası, 9 yıldan başlayarak 15 yıla kadar hapis ile cezalandırılabilmektedir. Nitelikli kasten öldürmeye teşebbüs suçuna yönelik cezalar ise, daha ağır bir yaptırımı içermektedir. Bu suç tipi için uygulanacak hapis cezası 13 yıldan başlamakta ve suçun ağırlığına göre 20 yıla kadar hapis ile cezalandırılma ihtimali bulunmaktadır.
Özetle, öldürmeye teşebbüs suçunun basit ve nitelikli türleri, ciddi hapis cezalarıyla karşılık bulan ciddi suçlardır. Suçu işleyenler, yasaların belirlediği bu cezai yaptırımlara tabii tutulur. Öldürme teşebbüsünde bulunan şahıslar, yaptıkları eylemin sonuçlarına göre yargı önünde hesap vermek durumundadır.
Silahla Adam Öldürmenin Cezası Kaç Yıl
Silah kullanarak işlenen adam öldürme suçları, ‘Basit Kasten Öldürme’ kapsamında değerlendirilir. Bu tip bir suçun işlenmesi durumunda, yargılanan kişilere uygulanacak olan ceza müebbet hapis cezasıdır. Silahla adam öldürme eylemi, Türk Ceza Kanunu’nda ağırlaştırıcı bir unsur olarak görülmese de, suçun işlenme şekli ve sonuçları bazında nitelikli haller arasında yer alabilir. Bu durumda cezanın süresi değişiklik gösterebilir.
Yargılama sürecinde suçun özellikleri, faillerin kastının yoğunluğu ve işleniş biçimi gibi faktörler detaylı bir şekilde incelenir. Silahla adam öldürmenin verdiği zararın boyutu ve toplum üzerindeki etkisi göz önünde bulundurularak, adalet sistemi tarafından verilen cezalar belirlenir.
Silahla adam öldürmenin cezası kanunlar çerçevesinde belirlenmiş olup, yargılanan kişinin önceki sabıkası, suçu işlediği sıradaki ruh hali ve mağdur ile olan ilişkisi gibi çeşitli etkenler cezanın süresini etkileyebilir. Ayrıca, iyi hal indirimi veya diğer indirim sebepleri cezanın uygulama şeklinde farklılık yaratabilir.
Türk Ceza Kanunu, bu tür suçları ve karşılığında verilecek cezaları düzenlemekte olup, silahla adam öldürme fiilinin ciddiyeti nedeniyle verilen cezalar toplumun adalet beklentisini karşılamak amacıyla ağır olmaktadır.
