Terekenin tespiti davası ( Miras tespit davası) nedir?

Tereke tespit davası, diğer adı ile miras tespit davasıdır. Tereke tespit davasının hukuki dayanağı Türk Medeni Kanununun 589 ile 590 arasındaki maddeleridir. Terekenin tespiti ve miras mallarının belirlenmesi davası, özellikle miras bırakan kişinin ardında kalan miras malları belirli değil ise açılmasını tavsiye ettiğimiz bir dava türüdür.

Terekenin tespiti davası açıldığında, söz konusu terekeyi ardında bırakan kişiye ait tüm resmi borç ve mal varlıkları ortaya çıkacaktır. Böylelikle bütün mirasçılar mal varlıklarından hak ettikleri kadar bir miktar parayı alacak veyahut da geride borç kaldıysa, bu borcu üstleneceklerdir.

Bu konu nezdinde, herhangi bir hak ve mal kaybı yaşamak istemiyorsanız; alanında uzman bir avukat ile birebir görüşmeniz tavsiye edilmektedir.

Bu dava türü sayesinde miras bırakanın sağlığında diğer mirasçılara herhangi bir mal varlığı devredip devretmediği de öğrenilebilir. Böylelikle mirastan mal kaçırma davası açılması için hukuki zeminin var olup olmadığı da öğrenilebilir.

Tereke nedir?

Tereke miras bırakan kişinin ölümü ile geride bıraktığı; ev, arsa, tarla, bahçe, dükkân, araba, beyaz eşya, mobilya, bankada para, ziynet eşyaları gibi mal varlığı değerleri ile borçlarının tamamını oluşturur. Miras bırakanın ölümü ile kimlerin mirasçı olacağı Türk Medeni Kanunun ‘da düzenlenmiştir. Bu konuda “yasal mirasçılar” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Tereke tespit davası neden açılır?

Bazen mirasçı olan çocuklar annelerinin veya babalarının bıraktığı mirasın nelerden ibaret olduğunu bilmektedirler. Bazı durumlarda ise mirasçılar ölen kişinin geride neler bıraktığını bilememektedirler. Bir gün Almanya’dan beni telefon ile arayan bir müvekkilim, abisinin öldüğünü, yüklü bir miras kaldığını bildiğini; ancak miras olarak neyin kaldığını bilmediğini söyledi. Abisinin Almanya’da gece kulübü işlettiğini ve çok para kazandığını, her yıl yazları Türkiye’ye gelerek ticari nitelikte arsalar satın aldığını, bıçaklı bir saldırıda abisini öldüğünü anlatan hanımefendi ne yazık ki, abisinin sahip olduğu taşınmazların neler olduğunu bilmemekteydi. Mirasçılar birçok sebepten dolayı kendilerine neyin miras kaldığını bilememektedir. Tereke tespit davası ile miras bırakanın geride bıraktığı mal varlıkları, alacakları, borçları ve hakları öğrenilebilir.

Terekenin Tespiti Davasının Tarafları Kimlerdir?

Mirasçıların tamamı tereke tespit davası açabilirler. Tereke tespit davası açabilmek için tüm mirasçıların onayına veya imzasına ihtiyaç bulunmamaktadır. Her bir mirasçı bu davayı tek başına açabilir. Bu davada mirasçıların birlikte dava açma zorunlulukları yoktur.

Ayrıca tespit davasının başlaması için davanın her bir mirasçı tarafından teker teker açılmasına gerek yoktur. Yalnızca bir mirasçının açacağı dava yeterli olacaktır.

Terekedeki mallar nasıl tespit edilir?

Terekenin tespiti davasının açılmasından sonra, mahkeme tarafından Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne müzekkere yazılarak miras bırakan adına Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yer alan aktif ve pasif tapu kayıtları istenir. Aktif tapu kaydı miras bırakan adına kayıtlı tapuları gösterirken, pasif tapu kaydı ise, bir zaman miras bırakan adına kayıtlı iken sonrasında bir başkasına devir edilmiş tapu kaydını ifade eder.

Mahkeme tarafından Trafik Tescil Müdürlüğü’ne müzekkere yazılarak miras bırakan adına kayıtlı araç olup olmadığı sorulur. Ayrıca Türkiye’de mevduat toplamaya yetkili bankaların genel müdürlüklerine müzekkere yazılarak miras bırakan adına vadeli veya vadesiz mevduat hesabı, kiralık kasa içinde bulunan altın para ve her türlü değerli maden bulunup bulunmadığı sorulur. Tapusu olmayan taşınmazların varlığı hakkında şüphe bulunuyorsa, ilgili belediyeye müzekkere yazılarak bilgi istenilmelidir.

Miras bırakanın mal varlıklarının yanında borçları da bulunabilir. Miras bırakanın mal varlıkları, hak ve alacakları terekenin aktifini oluşturur. Borçları ise terekenin pasifini oluşturmaktadır.

Miras bırakanın adına kayıtlı ev, arsa, tarla, bahçe gibi taşınmaz malvarlıkları ile otomobil, ev eşyaları ve benzeri değerler ile para ve kıymetli madenler mal varlığının aktifini oluşturur. Yine miras bırakanın şirketlerdeki hisse senetleri ile her türlü finansal yatırımı da aktifinde yer almaktadır.

Bir de ilgili terekenin pasifler vardır. Bu pasifler ise kişinin vergi dairesine, sosyal güvenlik kurumuna, bankalara veya diğer kişilere olan borçları, cenaze masrafları, tereke düzenleme ve mühürleme masrafları ve miras bırakanın bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 3 aylık nafakasıdır.

Terekenin toplamını ise aktif mal varlıklarından pasif varlıkları çıkartarak bulabiliriz. Bu işlemin yapılması ise oldukça kolay bir dört işlem bilgisi gerektirmektedir. Yine tereke veyahut da miras varlıkları, her zaman pozitif çıkmak zorunda değildir. Bazen kişinin pasif varlıkları, aktif varlıklarından çok daha fazla olabilir.

Tereke tespiti davaları delil tespiti niteliğinde olup, istihkak davası niteliğinde değildir. Bu nedenle mahkemece yapılması gereken iş terekeye ait olduğu bildirilen mal varlığı unsurlarını tespit edip deftere geçirmek, bunlardan muhafazası mümkün olmayanlar varsa satıp paraya çevrilmesini sağlamak ve menkuller için de para, döviz vb. varsa bunları tereke malvarlığı olarak bankaya yatırmak; altın ve benzeri ziynet eşyaları varsa bunları tereke mahkemesi kasasına alıp kaydetmek; diğer eşyaları ise ilgilisine veya üçüncü bir kişiye yediemin sıfatıyla teslim etmek ve böylece tespit edilen eşyaları kararda göstermekten ibarettir.

Bu itibarla mahkemece, resmi kurumlardan miras bırakanın taşınır ve taşınmaz tüm malvarlığına ilişkin bilgi istenerek, tereke mallarını zilyetliğinde bulunduran veya miras bırakana borcu olan mirasçıların murisin mali durumu ile ilgili bilgi vermekle yükümlü oldukları hatırlatılarak, bu hususta mirasçılardan bilgi alınmak suretiyle, ölüm anı itibarıyla terekedeki (taşınır veya taşınmaz) mal ve hakların tespit edilip hükümde gösterilmesi gerekir.

Tereke tespit davasını kimler açabilir?

Miras tespit davasını miras bırakanın mirasçıları açabilir. Bu sebeple öncelikle mirasçılık belgesi alınmalıdır. Mirasçılık belgesi ile ilgili olarak “mirasçılık belgesi” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Açılacak davada mirasçılık belgesi dava dilekçesine eklenmelidir. Sadece miras bırakanın mirasçıları bu davayı açabilir. Mirasçı olmayanların açacağı dava hukuki yarar yokluğu sebebi ile ret edilecektir.

Vasiyetname yolu ile kendisine mal bırakılan veyahut da hali hazırda miras bırakan kişiden alacağı olan bireyler, terekenin tespiti ve miras mallarının belirlenmesi davası açma hakkına sahip değildirler.

Tereke tespit davası hangi mahkemede açılmalıdır? Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?

Tereke tespit davası için görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir. Tereke tespit davası miras bırakanın ölmeden önceki en son yerleşim yerinde bulunan sulh hukuk mahkemesinde açılmalıdır. (Türk Medeni Kanunu 576. Madde) Miras bırakanın ölmeden önceki yerleşim yerinde açılmayan dava yetki sebebi ile ret edilecektir. Bu da sizlere zaman kaybettirecektir.

Terekenin tespiti için açılan davalar çekişmesiz yargı alanına girmektedir. Söz konusu dava ile ilgilenecek olan mahkeme, 6100 sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu 383. Maddede açık bir şekilde belirtilmiştir. Bu maddeye göre tereke tespitinde yetkili ve görevli mahkeme istisnai bir durum olmadığı müddetçe Sulh Hukuk Mahkemeleri’dir.

Tereke tespit davasında zamanaşımı var mıdır?

Diyelim ki Ali’nin babası 15 yıl önce ölmüş ve kendisi henüz tereke tespit davası açmamış olsun. Miras tespit davası açmak için her hangi bir zaman aşımı süresi bulunmamaktadır. Tereke paylaşılmadığı sürece hukuki menfaati bulunan mirasçı her zaman tereke tespit davası açabilir. Söz konusu olan davanın devam edebilmesi için herhangi bir hukuki fayda varsa, tereke tespit davasında zamanaşımı ve hak düşürücü süre bulunmamaktadır.

Ancak terekenin tespiti davası miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir. Miras bırakan hayatta iken bu dava açılamaz.

Tereke tespit davası için gereken mahkeme masrafları

Terekenin tespiti ve miras mallarının belirlenmesi davası için gerekli olan mahkeme masrafları ne kadardır? Tereke tespit davası açılırken maktu başvuru harcı ve maktu peşin harç alınmaktadır. 2022 yılı için başvuru harcı 37-TL, maktu peşin harç ise 80.70-TL dir. Mahkemenin yapacağı yazışmalar ve tebligatlar için harcanacak miktar dosyanın özelliğine göre değişecektir.

Terekenin tespiti davasında nasıl bir karar verilir?

Mahkeme tarafından miras bırakanın terekesinin nelerden ibaret olduğu hüküm sonucunda ayrı ayrı gösterilir.

Terekenin tespiti davasında mahkeme, yazımı yapılan tereke mallarından gerekenleri mühürler. Mühürlenmeyen mallar için uygun koruma önlemlerini alır. (TMK m. 591/1). Tereke mallarından tespit edilenlerin yazımı yapılıp, gerekli koruma önlemleri alındıktan sonra, teslimi gereken eşyalar hak sahiplerine teslim edilerek, tespit edilen mallar hüküm kısmında gösterilerek terekeden el çekilir.

Terekeye Neler Dâhildir?

Tereke, miras bırakan kişi olan nitelendirilen rahmetli bireye ait olan tüm varlıklardır. Bu mal varlıkları servetten oluşacağı üzere borçtan da oluşmuş olabilir. Daha açık bir dil ile sizlere açıklamamız gerekir ise, tereke; ölmüş bir bireye ait mirastır. Buna göre tereke kavramının içerisinde çeşitli işletme ve konut gibi taşınmazlar, nakit paralar, alacak ve borç gibi birçok şey bulunabilir.

Bu yazımızda sizlere terekenin tespiti ve miras mallarının belirlenmesi davası ile ilgili bilgiler vermeye çalıştık. Verdiğimiz bilgiler sırasında en ince ayrıntılara dahi inmeye özen gösterdik, dileriz ki bu yazımız sizler için yararlı olmuştur. Ayrıca, söz konusu olan yazımız yalnızca tereke davası açmak isteyen kişiler için aydınlatma maksadı ile hazırlanmıştır. Hukuk önünde tereke paylaşımı yapılırken herhangi bir hak ve mal kaybı yaşamak istemiyorsanız, alanında uzman bir avukattan destek almanız daha doğru olacaktır.