Soruşturma ve kovuşturma nedir? Soruşturma, bir suçun işlendiğine dair şüphe olması üzerine Cumhuriyet Savcısı ya da Ceza Muhakemesi Kanunu’nda 163. maddesinde çerçevesi belirlenmiş bir araştırma sürecidir.
Cumhuriyet savcısı bir suç duyurusu üzerinde soruşturma yapmaya ihtiyaç duyacak şüpheler görürse kolluk kuvvetlerinden destek alır. Şüphe ve şüpheli ile ilgili tüm deliller toplanır ve değerlendirilir. Bundan sonra kovuşturma evresi başlar.
Kovuşturma evresi, soruşturmanın sonucunda şüphelinin suç işlediğine dair kanıt varsa başlar. İlgili iddianame hazırlanır. İddianame kabul edildiğinde, kovuşturma evresi resmen başlamış kabul edilir.
Eğer kovuşturma evresinde, yeterli delil toplanamaz ise kovuşturmaya yer olmadığına dair karar çıkabilir. Bu durumda dava açılmaz. Bu durumda kurbanın yakınları ya da temsilcileri kovuşturmaya yer olmadığına dair karara itiraz etme hakkına sahiptir.
Kovuşturma Aşamasında Duruşma Hazırlığı Nasıl Yapılır?
Savcının hazırlamış olduğu iddianamenin ceza mahkemesi tarafından kabul edilmesi ile kovuşturma başlar. Soruşturma sırasında şüpheli olan kişi, artık bu aşamada sanık konumundadır.
Kovuşturma aşamasındaki duruşma hazırlığı adımları aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- İlgili mahkeme duruşma hazırlığı yapar.
- Mahkeme, duruşma günü belirler.
- Duruşmada hazır bulunması gereken kişiler çağırılır.
- İddianame ve çağrı kâğıdı ile sanık mahkemeye çağırılır. Tutuklu ise cezaevine yazı yazılır, mahkemede hazır bulunması sağlanır.
- Toplanması gereken delillerin dosyaya eklenmesi amacıyla müzekkereler yazılır.
- Sanık ve tanıkların dinlenmesi amacıyla davetiye çıkarılır.
- İlgili savunma delilleri toplanır.
Kovuşturma Aşamasında Duruşma Nasıl Olur?
Kovuşturma aşaması ceza muhakemesinde duruşmalı olarak ilerler. Bu aşamada taraflar iddia ve savunma yapar. İlgili ceza davası hakkında bir tartışma yürütülür.
Kovuşturma duruşması ile ilgili bilinmesi gerekenler aşağıdaki gibi listelenebilir.
- Duruşmalar tüm yurttaşlara açıktır. Kısmı ya da kesin olarak kapalı olması gerektiği durumlar güzel ahlakın bozulabileceği endişesi taşındığı duruşmalardır. Bu duruşmalar da mahkeme kararı ile yurttaşların katılımına kapatılabilir.
- Duruşmada, hâkim, Cumhuriyet savcısı, zabıt ve gerekli hallerde avukat bulunması zorunludur.
- Duruşma başlarken sanık, müdafi, tanık ve bilirkişilerin hazır bulunuşluğu kontrol edilir.
- Sanık duruşmaya bağsız olarak katılır.
- Duruşma mahkeme başkanı ya da hâkimin iddianamenin kabulü kararını okuması ile başlar.
- Tanıklar tüm duruşma sırasında salonda bulunmazlar.
- Kavuşturma konusu olan sanığın kimliği saptanır. Sanığın kendi hakkında bilgi vermesi beklenir. İddianamede yer alan eylemler ve deliller ile bunların hukuki sonuçları anlatılır.
- Sanığa herhangi bir açıklama yapma zorunluluğu olmadığı aktarılır.
- Sanık açıklamaya hazırsa, usulüne göre sorgu yapılır ve deliller üzerinden tartışma aşamasına geçilir.
Kovuşturma Aşamasında Delillerin Tartışılması Nasıl Gerçekleşir?
Kovuşturma aşamasında delillerin tartışılmasında söz sırayla müdahil ve sanık temsilcilerine verilir. Bu aşamada herkesin birbirine cevap verme hakkı vardır. Önce tüm deliller tek tek tartışılır. Sonra deliller bir bütün olarak tartışılır. Bunun ardından hüküm aşamasına geçilir. Hükümden önceki son söz sanığındır.
Ceza muhakemesine göre her şey delil niteliğindedir. Ancak aşağıdaki durumlarda delil mahkemece kabul edilmez.
- Delilin kanuna aykırı olarak ele geçirilmesi
- Delilin, mahkemede görülen konuya etkisi yoksa
- Delil isteminin amacı davayı uzatmak ise
Kovuşturma Aşamasında Hüküm Nasıl Verilir?
Deliller tartışıldıktan sonra, mahkemenin kovuşturma eyleminin son aşaması olan hüküm vermeye geçmesi gerekir. Bu durum aşağıdaki adımlarla gerçekleşir.
- Kovuşturma aşamasının son adımı olan hüküm verme kısmına geçildiği taraflara bildirilir.
- Savcılık makamı konuyla ilgili son görüşünü söyler.
- Savunma tarafı, esas hakkında savunmasını yapar.
- Hüküm verilmeden önceki son söz sanığa verilir.
- Mahkeme heyeti müzakere eder.
- Müzakere sonrasında, mahkeme dava hakkında son kararını yani hükmünü açıklar.
Hangi Ceza Mahkemeler Kovuşturma Yapar?
Kovuşturma aşamasında görevli olabilecek mahkemeler aşağıdaki gibidir.
- Asliye Ceza Mahkemesi
- Ağır Ceza Mahkemesi
Bazı durumlarda aşağıdaki mahkemeler de kovuşturma yapabilir.
- Çocuk Mahkemesi
- Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi
- İcra Ceza Mahkemesi
- Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemesi
Kovuşturma ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kovuşturma ne demek ve kovuşturma ile ilgili pek çok konu merak edilmektedir. En sık sorulan sorular ve cevapları aşağıdaki gibi listelenebilir.
Soruşturma ve Kovuşturma Arasındaki Fark Nedir?
Kovuşturma ve soruşturma arasındaki farklar şu şekilde açıklanabilir. Soruşturma, suç şüphesinin ortaya çıkışı ile iddianamenin kabulüne kadarki süreci kapsar iken, kovuşturma iddianamenin kabulü ile hükmün kesinleşmesi arasındaki süreci kapsar.
Kovuşturma Aşamasında Ne Olur?
Kovuşturma aşaması, yetkilendirilmiş ve görevlendirilmiş mahkemenin iddianameyi kabul etmesiyle başlayan bir süreçtir ve bir yargılama sürecidir. Kavuşturmalar mahkemelerce yürütülür. Bu aşamada şüpheliye sanık denir.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Ne Anlama Gelir?
Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ne demek? Bu kamu davasının açılmasının gerekli olmasına yetecek kadar şüpheli delilin olmaması anlamına gelir. Bir başka ihtimal ile de kovuşturmanın olanaksız olduğunu ifade edebilir.
Kovuşturma Evresinde Neler Yapılır?
Kavuşturma evresinde aşağıdaki aşamalar yürütülür.
- İddianame kabul edilir.
- Duruşma günü belirlenir.
- Duruşma için çağrı yapılır.
- Deliller toplanır.
- Tanıklar dinlenir, bilirkişiye başvurulur.
- İddianame sanığa bildirilir.
- Dava yürütülür.
- Hüküm verilir.
