İş kazası sonucunda oluşan sürekli sakatlanma sebebiyle oluşan maddi ve manevi zarar sebebiyle tazminat davası açabilirsiniz. Böyle bir davada yapılması gereken ilk iş kazanın iş kazası olup olmadığının tespitidir. Bu tespiti Sosyal Güvenlik Kurumu yapmaktadır. Kaza kendisine bildirilen Sosyal Güvenlik Kurumu kazayı incelemek üzere bir müfettiş görevlendirir. Bu müfettiş kazaya ilişkin rapor hazırlar. İş kazasının en kısa sürede bildirilmesi gerekmektedir. Kuruma yapılması zorunlu olan bu bildirimi işverenin yapması gerekmektedir. Eğer işveren iş kazasını bildirmeyecek ise, işçinin kazayı bildirmesi önerilir. Yapılan inceleme ile işçinin sürekli iş göremezlik oranı tespit edilir.
Dava açmadan önce Sosyal Güvenlik Kurumuna başvuru yapmadıysanız, mahkeme size süre verecektir. Verilen bu sürede iş kazası bildirimi yapmanız gerekmektedir.
İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli olan her türlü önlemi almak zorundadır. Bu önlemleri almayarak kazanın oluşmasına sebep olan işveren işçinin tüm zararlarını tazmin etmek zorundadır. Ayrıca işveren iş sağlığı ve güvenliği kapsamında gereken tüm araç ve gereçleri eksiksiz olarak bulundurmak zorundadır. İşçiler de alınan her türlü önleme uymak zorundadırlar. Alınan iş sağlığı ve güvenliğine uymayan ve iş kazası geçiren işçi kusuru oranında zararlardan sorumlu olur ve tazminatını eksik alır.
İşveren, işçilerin yaşam, sağlık ve beden bütünlüğünü korumak için gereken tüm önlemleri almak zorundadır. İş kazasının olmasını önlemek için gereken önlemleri almak işverenin yükümlülüğüdür. İşyerinde yapılan işin özelliğine göre alınması gereken önlemler farklı olacaktır. Kanunda öngörülmemiş olsa da bilimsel ve teknik gelişmelerin gerekli kıldığı tüm iş sağlığı ve güvenliği önlemleri iş veren tarafından alınmalıdır. İşçinin sakatlanmasını, hastalanmasını veya ölmesini önleyecek ya da azaltacak her türlü önlem yapılacak harcama ne olursa olsun yapılmalıdır. Ekonomik sebeplerle ya da bilgisizlik sebebiyle önlem alamadığını iddia eden işveren sorumluluktan kurtulamaz.
İş Kazası Nedir?
İş kazasının tanımı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 13 maddesinde yer almaktadır. İşçinin, işyerinde bulunduğu sırada, yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen kazadır. İşyerine giderken ve dönerken işveren tarafından tahsis edilmiş taşıt içerisinde gerçekleşen kazalar da iş kazası olarak kabul edilir. İşyeri servis vermiyorsa ve kaza belediye otobüsünde veya minibüste olduysa bu kaza iş kazası olarak kabul edilmez. İş kazası sadece başkası yanında çalışan kişiler için geçerli değildir.
Kendi adına ve hesabına çalışan sigortalıların yürütmekte olduğu iş sebebiyle geçirdikleri kazalar da iş kazası sayılır. Çalışanların görevli olarak işyeri dışında bir başka yere gönderilmesi sırasında oluşan kazalar da iş kazasıdır. Bu sürede işçinin çalışıyor olması şartı aranmaz. Yine yeni doğum yapmış ve bebeğini emzirmek için süt izni kullanan anne işçilerin çocuklarına süt vermek için iş yeri dışında bulundukları zamanda geçirdikleri kazalar da iş kazasıdır. Teknoloji ve sanayileşmenin ilerlemesiyle iş kazalarında artış olmuştur.
Başa gelen olayın iş kazası olarak kabul edilebilmesi için çalışanın sigortalı olarak çalışıyor olması gerekmektedir. Bazı durumlarda işveren çalışanının sigortasını yapmaz ve o sırada iş kazası olur. Dava açıldığında da işçinin kendi işyerinde çalışmadığını iddia edebilirler. Böyle bir itiraz durumunda, kaza tarihinde işverenin işyerinde çalışan işçiler tanık olarak dinlenilir. Bunun için mahkeme SGK ya müzekkere yazarak işverenin kayıtlı çalışan listesini ister. Listede yer alan işçilerden hakimin belirlediği kişiler tanık olarak dinlenilir ve kendilerine davacı işçinin kaza tarihinde işyerinde çalışıp çalışmadığı sorulur. Bunun yanı sıra komşu işyerinde çalışan işçiler de tanık olarak dinlenilir ve beyanları alınır. Bu şahitlere kazanın nerede, nasıl ve hangi şartlar altında gerçekleştiği sorulur, gerekirse kazanın gerçekleştiği olay yerinde keşif yapılır.
Bir olayın iş kazası sayılması için bir kişinin sigortalı olması, kazaya uğraması, uğradığı kaza sonucu bedence bir sakatlığa uğraması, çalışanın yaptığı iş ile kaza arasında ve kaza ile de uğranılan zarar arasında uygun bir nedensellik bağının bulunması gerekir.
İnşaat işçisi Ahmet’in duvar örmekte kullanılan iskelenin kırılması sonucu 3 metre yükseklikten düşerek yaralanması iş kazasıdır. Kaza sonrasında uzun süren tedaviye rağmen ayağına platin takılması ya da kırılan ayağının kesilmesi sürekli iş göremezlik oluşturur ve bu sebeple kendisine iş kazası tazminatı ödenmesi gerekir. Yine benzer şekilde alçı sıva işlerini yaparken işçinin seyyar iskeleden düşerek yaralanması ve % 25 oranında sürekli iş göremez hale gelmesi iş kazasıdır.
İş Kazası Tazminatı
İş kazası sonrası eğer işçi sürekli olarak iş göremez hale gelmişse kendisine iş kazası tazminatı ödenir. İş kazası sebebiyle işçi geçici olarak iş göremez ise kazanç kaybı kendisine ödenir. İş kazası tazminatının hesaplanması için çalışanın bir daha çalışamayacak olması gerekmez. İşçi yeniden çalışacak olsa da kendisine iş kazası tazminatı ödenir. Doktorlar tarafından işçinin kaza sebebiyle yüzde kaç oranında iş göremez hale geldiği hesaplanır.
İş göremezlik oranı ne kadar yüksek olursa hesaplanacak iş kazası tazminatı da o kadar çok olur. İş kazasının yol açtığı bedensel zarar oranına göre hesaplama yapılır. Bazı durumlarda ise iş kazası sonrası çalışan ölmektedir. İş kazası sebebiyle işçi öldüyse yakınlarına destekten yoksun kalma tazminatı ödenir. Destekten yoksun kalma tazminatı da iş kazası tazminatının bir türüdür; çünkü iş kazası sebebiyle ödenir.
İşverene ait otelin mutfağında çalışan bir işçi, otelde yapılan tamirat nedeniyle açıkta kalan elektrik hattına dokunması sonucunda ağır yaralanmış ve hastanede tedavi görmekteyken vefat etmiştir. Söz konusu iş kazasının oluşmasında çalışanın hiç bir kusuru bulunmadığı ve işveren % 100 kusurlu olduğu için kendisine iş kazası tazminatı ödenir. İş kazası gerçekleştiği sırada işçi otel müşterilerine yiyecek hazırlamaktadır. Bu örnek olayda iş veren iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almamıştır.
İş Kazası Tazminat Hesaplama
Tazminat hesaplanırken kullanılan bazı önemli veriler bulunmaktadır. İş kazası sebebiyle işçiye ödenecek tazminat hesaplanırken gerçek zarar bulunmalıdır. Bu sebeple de kullanacağımız ilk veri işçinin net geliridir. Bazı durumlarda daha az vergi ve sigorta primi ödemek isteyen işverenler çalışanlarının maaşını SGK ya daha düşük bildirmektedirler. Böylelikle işçinin maaş bordrolarında gösterilen ücretler gerçeği yansıtmaz. Böyle bir durumda eğer işçi gerçek ücretinin daha yüksek olduğunu iddia ve ispat ederse hesaplama gerçek ücret üzerinden yapılacaktır. İşçinin kıdemli bir çalışan olması ve yaptığı iş özellik gösteriyorsa kendisine vasıf gerektirmeyen işçilere ödenen asgari ücretin ödenmesi kabul edilmez.
Hesaplamada kullanılacak diğer bir değişken ise işçinin kaza anındaki yaşıdır. Türkiye’de kadınlar ve erkekler için ortalama yaşam süreleri bellidir. Bu sürelerden işçinin yaşı çıkarılarak hayatının ne kadarlık bir süresinde sürekli iş göremez olarak yaşayacağı hesaplanacaktır. Tabi ki bu hesaplamalar olasılığa dayalıdır. Kendisi için hesaplama yapılan işçi hesaplanandan daha fazla da yaşayabilir daha da az yaşayabilir. İş kazası mağdurunun bakiye ömrü hesaplanır ki gerçek zarar daha doğru olarak elde edilebilsin. En yaşta iş kazası geçirerek geçici iş göremez hale gelen bir kişi daha ileri yaşta iş kazası geçiren bir kişiden daha fazla iş kazası tazminatı alır. Yaş ilerledikçe hesaplanan iş kazası tazminatı azalır. Kaza geçiren işçinin kaza anındaki yaşı ile kendisine ödenecek iş kazası tazminatı arasında ters orantı bulunmaktadır.
Diğer bir değişken ise iş göremezlik oranıdır. Kaza sebebiyle işçinin ayağı kırılmış ve platin takılmış olabilir, yüksekten düşüp felç kalmış olabilir veya bir parmağı kopmuş olabilir. Her bir kazada işçinin bedeninde farklı oranlarda sakatlığa sebep olmuş olabilir. İş kazası tazminatı hesaplanırken, kazanın sebep olduğu iş göremezlik oranının belirlenmesi zorunludur. İş göremezlik oranına; sakatlık oranı veya maluliyet oranı da denilebilir. Sakatlık oranı bu konuda uzman doktorlar tarafından belirlenir. Sürekli iş görememezlik, iş kazası sonrasında işçinin tüm tedavilerinin yapılmasına rağmen tam olarak eski sağlığına kavuşamamasını ifade eder. Eğer meslekte kazanma gücü kaybı % sıfır ise işçiye iş kazası tazminatı ödenmez.
Yukarıda sayılanlara ek olarak dikkate alınacak bir diğer unsur ise tarafların kusur oranlarıdır. İş kazası ile tutulan tutanaklar, tanık anlatımları, kurum inceleme raporları birlikte değerlendirilerek kusur oranı hesaplanır. Kusur oranını kusur bilirkişisi hesaplayacaktır. Kusur oranı hesaplanırken iş sağlığı ve güvenliği kapsamında gereken tedbirlerin alınıp alınmadığı, işçiye eğitim verilip verilmediği, koruyucu teçhizat verilip verilmediği ve işçinin kendisine verilen talimatlara uyup uymadığı incelenir.
İş Kazası Geçiren İşçi Neler Yapmalıdır?
Çevrenizde iş kazası geçiren bir kişi varsa öncelikle derhal kendisine ilk yardımda bulunmalısınız. Sonrasında ise tedavisi için en yakın sağlık kuruluşuna sevk edilmesini sağlamalısınız. Ambulans çağırmalı ve ilk yardım ekiplerine kazanın oluşu ile ilgili kısa ve net bilgileri vermelisiniz. İş kazasını siz geçirdiyseniz ve bilinciniz yerindeyse mutlaka hastaneye gitmeli ve kontrol altına alınmanızı sağlamalısınız. Hastaneye giriş kaydı yapılırken iş kazası sebebiyle hastaneye geldiğinizi bildirmeli ve hastane girişinizi iş kazası olarak belirtmelisiniz. Eğer yanınızda bir yakınınız bulunuyorsa kendisinden bu konuda yardım almalısınız. İş kazasını hastaneden saklamak size hiçbir fayda sağlamayacaktır. Sigortasız olarak çalışıyor olsanız da mutlaka iş kazası sonucu yaralandığınızı hastaneye bildirmelisiniz.
İş kazası olduktan sonra işverenin derhal kolluğa iş kazasını bildirmesi gerekmektedir. Ayrıca en geç iki iş günü içinde de Sosyal Güvenlik Kurumuna kaza olduğunu bildirmelidir. Kaza kendisine bildirilen kurum, işyerine müfettiş göndererek kaza hakkında tahkikat yapacaktır. Bu tahkikatta olay yerini gezecek ve kaza anında olay yerinde bulunana diğer çalışanların ifadesini alacaktır. Kazaya neyin sebep olduğuna, iş veren tarafından gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınıp alınmadığını araştıracaktır.
Detaylı bilgi almak ve bizlere ulaşmak için tıklayınız.
