Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, bireylerin özel iletişimlerinin korunmasını amaçlar ve bu kapsamda aralarındaki gizli haberleşmeleri üçüncü kişilerin izinsiz bir biçimde ele geçirmesini, kaydetmesini, ifşa etmesini yasaklar. Türk Ceza Kanununun 132 maddesi altında düzenlenen bu suç, “Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar” bölümünde ele alınır.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal etmenin birden fazla yolu mevcuttur.
- İletişimleri başkalarının bilmesi beklenmeyen özel haberleşmelerin, bir başka kişi tarafından izinsiz olarak dinlenilmesi, okunması veya kaydedilmesi ile bu suç işlenir (TCK madde 132/1-1. cümle).
- İki veya daha fazla kişinin özel haberleşmesinin, üçüncü bir şahıs tarafından kayda alınarak özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesi de TCK md.132/1-2. cümle uyarınca bu suçu oluşturur.
- Haberleşme içeriğinin, üçüncü bir tarafça ifşa edilmesi (açığa çıkarılması) ile de özel hayatın gizliliği ihlal olur ve bu durum TCK md.132/2 kapsamında değerlendirilir.
- Haberleşme içinde yer alan bir kişi, kendi dahil olduğu iletişimi yasal olmayan bir biçimde ifşa ederse (açıklarsa), bu durum TCK’nın 132/3 maddesinde belirtilen haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturur.
Bu suçun işlenmesi, bireylerin özel iletişim özgürlükleri ve güvenlikleri açısından ciddi sonuçlara yol açabilir ve Türk hukuk sistemi tarafından ciddi şekilde cezalandırılır.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Unsurları
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, en az iki kişi arasındaki özel iletişimin korunduğu bir ortamda, bu iletişimin herhangi bir araç kullanılarak gizlice dinlenmesi, okunması, kaydedilmesi veya ifşa edilmesi ile işlenir.
İletişimin gizli kalacağı varsayımıyla ve aleniyet dışında gerçekleşen bir düşünce ve duygu aktarımı olması ilk şarttır. Tarafların üçüncü kişilerin haberdar olmamasını amaçladıkları ve gizliliğe önem verdikleri bir iletişim, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun temelini oluşturur. Örneğin, eğer bir görüşme herkesin görebileceği bir ekranda yapılıyorsa, bu, içeriğin gizli kalmak için tasarlanmadığının bir göstergesidir ve bu tür bir iletişim, bu suçun kapsamı dışındadır.
Bu suç için haberleşmenin belirli bir içeriğe veya özel bir konuya sahip olmasına gerek yoktur. Asıl önemli olan, iletişimin özel ve gizli doğasının korunma amacı taşımasıdır.
Haberleşmenin araçları ise geniş bir yelpazeyi kapsar. İnternet, telefon, telsiz, faks, mektup, telgraf ve kağıt gibi çeşitli araçlarla sağlanan iletişim biçimleri bu suçun konusuna girebilmektedir. Yüz yüze yapılan konuşmalar ise bu suçun dışında tutulur ve farklı bir yasal çerçeveye tabidir (TCK madde 133).
Günümüzde internet yoluyla iletişim, WhatsApp, Facebook, MSN, Twitter, Instagram gibi çeşitli uygulamalar ve sosyal medya platformları üzerinden sağlanmaktadır. Bu türden özel iletişimlerin dinlenmesi, okunması, kaydedilmesi veya ifşa edilmesi durumları haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu oluşturur.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, farklı seçimlik hareketlerle işlenmekte ve bu hareketlerin her biri için ayrı cezalar düzenlenmiştir. Bu durum, suçun farklı yönlerini ve yaptırımlarını belirleyen önemli bir faktördür. Özetle, kişilerin özel iletişimi, yasalarla koruma altına alınmıştır ve bu mahremiyete yapılan herhangi bir müdahale, ciddi yasal sonuçlar doğurur.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Temel Şekli ve Cezası
Haberleşmenin gizliliği, üçüncü şahıs olan fail tarafından, gizli ve kişisel haberleşme yöntemlerinin bilerek izinsiz bir şekilde dinlenmesi veya okunmasıyla ihlal edilebilir. Bu suçun işlenme biçimi, iki veya daha fazla kişi arasında gerçekleşen özel haberleşmenin, fail tarafından özel araçlar kullanılarak kasıtlı bir şekilde müdahale edip içeriğinin öğrenilmesidir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Eylemleri
Telefon Dinlemesi: İki kişi arasında gerçekleşen özel bir telefon konuşmasının, üçüncü bir şahıs tarafından teknik araçlarla izinsiz şekilde dinlenmesi.
Mektup Okuma: Güvenli olması gereken posta sistemi üzerinden gönderilen mektupların, yine üçüncü bir şahsın onları açıp okumasıyla kişisel haberleşmenin ihlali.
Online Toplantıları Dinleme: Güvenli internet uygulamaları üzerinden yapılan kapalı toplantıların, yetkisiz kişilerce gizlice dinlenmesi.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, oldukça ciddi bir hukuk ihlalidir ve yasalarımıza göre bu suçu işleyenler için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Suçun işlenmesi, haberleşme özgürlüğüne zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda bireylerin özel hayatının gizliliğine de ciddi bir müdahale olarak karşımıza çıkar.
Haberleşmenin Kayda Alınması Suretiyle Gizliliğin İhlal Edilmesi Suçu Cezası (TCK madde 132)
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, TCK’nın 132/1-2 maddesinde özel olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda, iki ya da daha fazla kişi arasında gizli kalması gereken bir haberleşmenin üçüncü bir kişi tarafından kaydedilmesi suçun nitelikli hali olarak kabul edilir. Üçüncü bir kişinin, bu iletişim gizliliğini ihlal etmesi için haberleşmeyi aktif bir şekilde okumasına ya da dinlemesine gerek yoktur. Eğer haberleşme, uygun bir cihazla kaydedilmişse ve kaydeden kişi tarafından daha sonra dinlenmese ya da okunmasa bile suç oluşmuş sayılır.
Haberleşme içeriğinin kaydının anlaşılır oluşu da bu suç açısından önem taşımaz. İletişim anlaşılamayacak durumda olsa dahi, kaydın varlığı yeterlidir. Haberleşmenin farklı yollarla kaydedilmesi söz konusu olabilir.
İki ya da daha fazla kişi arasında gerçekleşen ses veya görüntü haberleşmesinin kayıt cihazıyla alınması,
Gizli nitelikteki yazılı iletişimlerin fotokopi, fotoğraf veya başka bir yolla bir nesneye aktarılması durumunda —örneğin, özel bir mektubun fotoğrafının cep telefonu ile çekilmesi gibi—
Elektronik veya internet üzerinden iletilen mesajların uygun bir araç kullanılarak kaydedilmesi, buna bir e-mailin fotoğrafının çekilmesi, taşınabilir belleğe kopyalanması ya da başka bir yola başvurularak saklanması örnek gösterilebilir.
Üçüncü bir kişinin, en az iki kişi arasındaki özel haberleşmeyi kaydetmesi durumunda, TCK uyarınca haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu işlemiş sayılır ve karşılığında 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile yargı önüne çıkarılabilir. Bu, haberleşmenin gizliliği ilkesine verilen önemi ve yaptırımın ciddiyetini vurgular.
İfşa Etme Suretiyle Haberleşmenin Gizliliğinin İhlali Suçu Cezası (TCK madde 132)
Haberleşme sürecine katılmayan bir kişinin, haberleşen taraflar arasındaki iletişim içeriğini açığa çıkarması Türk Ceza Kanunu madde 132/2 kapsamında suç teşkil eder. Haberleşme içeriğinin ifşa edilmesi, başka bir kişiye ya da genel olarak belirsiz bir kitleye iletilmesi, yayımlanması ya da duyurulması şeklinde gerçekleşebilir.
Bu durum, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun nitelikli hali sayılır ve failin bu eylemi gerçekleştirirken iletişim içeriğini nasıl edindiği önem taşımaz. Hatta haberleşme içeriği yasal yollarla edinilse bile, bu içeriğin kasıtlı olarak ifşa edilmesi yine suç oluşturur.
Gizli bir mektubun basın yoluyla veya sosyal medya üzerinden paylaşılması, özel bir e-mailin, ilgili olmayan birine iletilmesi veya telefon konuşmasından elde edilen ses veya görüntü kaydının sosyal medya platformlarında (Facebook, Twitter, YouTube vb.) yayınlanması gibi eylemler haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu meydana getirir ve failin cezai sorumluluğunu beraberinde getirir.
Kişinin Kendisiyle Yapılan Haberleşme İçeriğini İfşa Edilmesi Suretiyle Gizliliği İhlal Etmesi ve Cezası
Bir kişinin kendisiyle yapılan haberleşme içeriğini kaydedilmesinin suç teşkil etmediği Türk Ceza Kanunu’nda belirtilmektedir. Fakat, bu içeriğin ifşa edilmesi, yani aleni olarak başkalarıyla paylaşılması TCK’nın 132/3 maddesi gereğince suç olarak kabul edilir. Bu suçu işlemenin bazı koşulları vardır.
İletişimin kaç kişi arasında gerçekleştiği önemli değildir. Örnek olarak, bir telekonferansta yapılan görüşmenin bir katılımcı tarafından kaydedilerek herkese açık platformlarda paylaşılması durumunda haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu oluşur. Önemli olan, haberleşme içeriğinin aleniyet kazanması, yani belirli olmayan ve birden fazla kişinin haberdar olabileceği bir şekilde ifşa edilmesidir. İlgili kişinin ifşa etme eylemine rızası bulunmamalıdır. Eğer içerik rızayla ifşa edilirse ve daha sonra bu rıza geri çekilse bile, ifşa eden üzerine bir yükümlülük getirilemez. İfşa etme, içeriğin yetkili olmayan kişilere yayılması, açığa vurulması, kamuoyuna duyurulması anlamına gelmektedir. İfşa etme eylemi hukuka aykırı olmalıdır; acil ve meşru bir gerek durumunda (örneğin, bir suçun önlenmesi veya kanıtların korunması amacıyla) yapılan ifşa hukuka uygun kabul edilebilir.
İfşa eylemi sonucunda haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun cezası, TCK uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır ve suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesi halinde de aynı ceza uygulanır.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Cezayı Artıran Nedenler
Günümüzde, haberleşmenin gizliliği kritik önem taşıyor ve bu konuda işlenen suçlar ciddi yaptırımlar gerektiriyor. Özellikle belirli meslek grupları tarafından görevleri esnasında bu suçu işlemeleri durumunda, verilecek cezaların daha da ağırlaştırılması gerektiği tartışma götürmez bir gerçektir.
Kamu Görevlileri Tarafından Haberleşmenin Gizliliğinin İhlali
Kamu görevlileri; memur, belediye zabıtası, avukat, hakim veya savcı gibi, görevlerinden kaynaklanan yetkileri kötüye kullanarak haberleşmenin gizliliğini ihlal ettiklerinde, cezaların arttırılması gündeme gelir.
Kamu görevlisinin, görevini kötüye kullanarak haberleşmenin gizliliğini ihlal etmesi halinde, öngörülen ceza yüzde ellisi oranında artırılarak uygulanır.
Örnek olarak, telefon dinleme yetkisine sahip bir memurunun, bu yetkiyi kötüye kullanıp özel haberleşmeleri usulsüz dinlemesi halinde cezanın yarı oranında arttırılması kaçınılmazdır.
Meslek ve Sanat Kolaylığının Kötüye Kullanılması
Mesleki beceri veya sanatla sağlanan kolaylıkları kullanarak haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kişiler için de benzer şekilde cezai yaptırımların arttırılır.
Belli bir meslek veya sanatın sağladığı imkanları kullanarak gerçekleştirilen haberleşmenin gizliliği ihlallerinde, mevcut ceza yüzde ellisi oranında artırılır.
Bir sekreterin, işverenine ait özel mektupları izinsiz olarak ifşa etmesi bu duruma örnektir ve bu suçu işleyen sekretere verilecek olan temel ceza yarı oranında artırılmalıdır.
Whatsapp mesajları ifşa etmek suç mu?
WhatsApp üzerinden yapılan özel haberleşmenin ifşa edilmesi, kişilik haklarının ihlali olarak değerlendirilir ve bu da doğrudan Türk Ceza Kanununun ilgili maddelerince hapis cezası gerektirebilir. Kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini izinsiz şekilde ifşa eden kişilere, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilebilir.
Türk Ceza Kanunu’na göre, bireylerin haberleşme özgürlüğü temel haklar arasında sayılmış ve bu özel hayatın bir parçası olarak korunmuştur. Kişilerin özel yazışmalarına ait içeriklerin, üçüncü şahıslar tarafından izinsiz olarak kayıt altına alınması ve bu ekran görüntülerinin delil olarak kullanılması haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturabilir.
Bir whatsApp konuşmasının ekran görüntüsünü almak, eğer mesajlaşma içerisinde yer alan taraflardan biri iseniz veya izin almışsanız suç oluşturmaz. Üçüncü bir şahıs tarafından, mesajlaşan kişilerin rızası olmaksızın alınan ekran görüntüleri ve bunların paylaşılması veya delil olarak kullanılması yasal değildir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Adli Para Cezası
Haberleşmenin gizliliğini ihlal, bireylerin özel mesajlaşmalarını, telefon görüşmelerini veya diğer iletişim formlarını yetkisiz bir şekilde dinleme veya kaydetme eylemi olarak tanımlanır ve ciddi bir suçtur. Bu tür bir eylemde bulunan kişilere genellikle hapis cezası verilmekte, ancak belli koşullarda bu ceza adli para cezasına çevrilebilmektedir.
Mahkeme, suçun niteliği ve kişinin suçu işleme şekline bağlı olarak, hapis cezasını adli para cezasına çevirebilir. Bu, suçun ağırlığı, kişinin daha önce işlediği suçlar ve suçu işlerkenki durumu gibi faktörlere göre değişkenlik gösterir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
HAGB kararı, Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda da verilebilmektedir. Bu karar, sanığın suçu ilk kez işlemesi, cezanın öngörülen sınırlar içinde olması gibi birtakım koşullar sağlandığında uygulanabilir. Hüküm açıklanmadan geri bırakılabilir. Böylelikle, verilen ceza yürürlük kazanmaz ve denetim süresinin sonunda, sanık hakkındaki dava düşer.
Eğer dava süresince belirlenen koşullar yerine getirilirse ve denetim süresi boyunca sanık yeni bir suç işlemezse, hükmedilen ceza, yani hüküm açıklanmadan iptal edilir; böylece sanığın sabıkası oluşmaz.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Erteleme
Hukuk sisteminde haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, bireylerin özel haberleşmesine izinsiz olarak müdahale etmek anlamına gelir ve bu suçun işlenmesi durumunda hapis cezası verilebilir. Ancak, mahkemeler tarafından hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi söz konusu olabilecek bir durumdur. Cezanın ertelenmesi, sanığın belirli şartlara uyması durumunda, hükmedilen cezanın cezaevinde infazının yapılmadan cezanın infaz edilmiş sayılmasına olanak tanır.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçundan dolayı hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi için mahkemenin belirleyeceği kurallar ve yükümlülükler yerine getirilmeli, sanığın denetim süresince olumlu bir tutum sergilemesi ve mevzuata uygun hareket etmesi beklenir. Bu süre zarfında, adli kontrol mekanizmaları tarafından sanığın denetimi sağlanır ve ihlalin gerçekleşmemesi için gerekli takip sürdürülür. Sanığın uyum sağlaması halinde cezanın infaz edilmiş sayılması ve böylece cezaevinde yatmadan ceza sürecinin tamamlanması mümkündür.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Şikayet Süresi
Mağdur, haberleşmenin gizliliğinin ihlal edildiğini fark ettiği andan itibaren fiilin işlendiğini ve bu fiili işleyen kişiyi öğrenirse, bu tarihten başlayarak altı ay içinde suç duyurusunda bulunma hakkına sahiptir. Bu süre zarfında suç duyurusunda bulunulmaz ise suçun takibatı yapılamaz. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçuna maruz kalındığında, mağdurun haklarını koruyabilmesi için 6 aylık şikayet süresi içerisinde yetkili mercilere başvurması büyük önem taşır.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Zamanaşımı
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçundaki dava sürecinde zamanaşımı süreleri önemli bir husustur. Eğer bir bireyin bu suçu işlediği tespit edilir ve mahkeme tarafından hapis cezasına çarptırılırsa, dikkat edilmesi gereken zamanaşımı süreleri bulunmaktadır. Bu süreler, davaların ve verilen cezaların belirli zaman dilimleri içerisinde uygulanmasını zorunlu kılar.
Dava zamanaşımı süresi, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçuna ilişkin olarak başlatılan hukuki işlemlerin geçerliliği ile sınırlıdır ve bu süre 8 yıldır. Bu süre zarfında dava açılmaz veya açılmış dava sonuçlanmaz ise, suçun zaman aşımına uğraması sonucu dava düşer.
Bu nedenle, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda zaman aşımı sürelerine dikkat edilmesi, adli süreçlerin zamanında ve etkin bir şekilde işletilmesi gereklidir. Yargı makamları ve ilgili kişiler bu sürelerin bilincinde olarak hareket etmelidir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Uzlaşma
Haberleşmenin gizliliğini ihlal, kişilerin özel hayatının gizliliğine müdahale eden ve bu sebeple ciddiye alınması gereken bir suçtur. Suçun işlenmesi durumunda, tarafları uzlaştırma yoluna gitmek mümkün olan prosedürlerden biridir. Uzlaşma, mağdur ile fail arasında anlaşmaya varmayı amaçlar ve bu suçlar için özel olarak geliştirilmiş bir çözüm yoludur.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda, hem soruşturma hem de kovuşturma safhasında, yargı makamları tarafından öncelikle uzlaşma yoluna gidilmesi öngörülmektedir. Eğer uzlaşma sağlanamazsa, suçun yargı önüne taşınmasına devam edilecek ve soruşturma veya kovuşturma süreci işlemeye devam edecektir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlali Suçunda Yetkili Mahkeme
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, bireyler arasında özel olarak gerçekleştirilen yazılı, sözlü veya elektronik iletişimlerin yetkisiz bir şekilde dinlenmesi, kaydedilmesi veya içeriğinin başkalarıyla paylaşılmasını ifade eder. Bu suçun işlenmesi, kişisel verilerin ve bireylerin özel yaşantısının korunmasına yönelik ciddi bir ihlal olarak değerlendirilmektedir ve Türk Ceza Kanununun ilgili maddelerince düzenlenmiştir.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda soruşturma ve kovuşturma süreçleri, adli yargı sistemimiz içerisinde belirlenmiş özel görevli mahkemeler tarafından yürütülür. İhlalin ortaya çıkmasının ardından, fail hakkında yasal işlemler başlatıldığında bu davanın görülmesinden sorumlu mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
Yetkili Asliye Ceza Mahkemesi, şüpheli veya sanıklar hakkında gerekli yargılamaları yaparak, haberleşme özgürlüğünün ihlal edilip edilmediğine ve varsa bu ihlalin cezai yaptırımlarını belirlemeye yetkilidir. Mahkeme, toplanan delil ve ifadeler ışığında, suçun işlenip işlenmediğine karar verir ve gizlilik ihlalinin boyutlarına göre ceza tayin eder.
Kişilerin özel hayatlarının mahremiyetini koruma amacı güden haberleşme gizliliği, Anayasamızda da güvence altına alınmış temel bir haktır. Dolayısıyla, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, bu temel hakkı korumak adına ciddi yaptırımlar içerir ve bu yaptırımların uygulanması süreci Asliye Ceza Mahkemelerinin sorumluluğundadır.
