Göçmen kaçakçılığı, maddi kazanç amacıyla işlenen ve seçimlik hareket içeren bir suç türüdür. Bu suç, yasa dışı yöntemlerle kişilerin bir ülkeye girişinin veya çıkışının sağlanmasını içermektedir. Sıklıkla suç örgütlerinin dahil olduğu göçmen kaçakçılığı faaliyetleri, göçmenlerin zarar görmesine ve hatta ölüm veya yaralanma gibi ciddi sonuçlara yol açabilmektedir.
Türkiye’ye yasal olmayan yollarla girilen veya girildikten sonra kalışları yasa dışı yollarla sürdürülen yabancı uyruklular, maddi faydalar karşılığında kaçak yollarla taşınmaktadırlar. Göçmen kaçakçılığında ana hedef, doğrudan veya dolaylı olarak maddi yarar elde etmektir. Suçun oluşumu için maddi yararın elde edilmiş olmasına gerek yoktur; bu amaçla hareket etmek yeterlidir.
Bu tür eylemler, örgüt faaliyeti çerçevesinde gerçekleştiğinde cezaların artırıldığı bir gerçektir. Aynı şekilde, bir tüzel kişinin faaliyetleri arasında yer alıyorsa, tüzel kişiye de özgü güvenlik tedbirleri uygulanır.
Türk Ceza Kanunu Madde 79 kapsamında, maddi menfaat sağlamak amacıyla yasa dışı yollarla; bir yabancıyı ülkeye sokan, Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkmasını sağlayan kişiye, beş yıldan sekiz yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adli para cezası verilir. Göçmen kaçakçılığı suçu teşebbüs aşamasında kalsa bile, tamamlanmış gibi cezalandırılır.
Göçmen kaçakçılığı suçu işlenirken, mağdurun; hayatına tehlike oluşturması, onur kırıcı muameleye maruz bırakılması halinde verilecek ceza artırılır. Bu suçun birden fazla kişi tarafından işlenmesi veya örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda, cezalar daha da artırılır. Göçmen kaçakçılığı suçunun tüzel kişilik çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişiye güvenlik tedbirleri uygulanır.
Bu suçla ilgili soruşturma veya kovuşturma aşamalarında ceza hukuku konusunda uzman bir avukattan hukuki yardım almak önemlidir. Böylelikle adil bir yargılama süreci sağlanabilir ve hak kayıplarının önüne geçilebilir.
Göçmen Kaçakçılığı Cezası
Göçmen kaçakçılığı yapan kişi, bu eylemi maddi çıkar sağlamak amacıyla gerçekleştirirse, beş ila sekiz yıl arası hapis ve bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır (TCK madde 79/1).
Eğer suç işlenirken mağdurların hayatlarını tehlikeye atan veya onları onur kırıcı muameleye tabi tutan koşullar varsa, verilen ceza yarısından üçte ikisine kadar artırılır (TCK madde 79/2).
Suçun birden fazla kişi tarafından ortaklaşa işlenmesi durumunda ceza yarısına kadar; bir örgüt çerçevesinde işlenmesi durumunda ise ceza yarısından bir katına kadar artırılır (TCK madde 79/3).
Göçmen kaçakçılığı bir tüzel kişiliğin çatısı altında işlenirse, o tüzel kişiye özel güvenlik tedbirleri uygulanır (TCK madde 79/4).
Göçmen kaçakçılığına teşebbüs edilmesi durumunda, suç tamamlanmış gibi ceza verilir. (TCK madde 79/1-son cümle).
Göçmen Kaçakçılığı Suçu
Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesi, bu suçu “doğrudan doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek maksadıyla” işlenen bir eylem olarak tanımlar. Anlaşılacağı üzere, bu işlemin temelinde yatan, maddi kazanç sağlama niyetidir. Eğer bir kişi maddi çıkar gözetmeden, sadece insancıl nedenlerle göçmenlere yardım ederse, bu durum göçmen kaçakçılığı suçunu oluşturmaz. Maddi kazanç olmadan bu fiili gerçekleştirmek suç teşkil etmemekle birlikte, suçun unsurları arasında maddi menfaatin gerçekten elde edilmiş olması da aranmaz, yeter ki bu amaca yönelik bir eylem gerçekleştirilmiş olsun.
Bu suçun işlenme şekilleri, Türk Ceza Kanununun 79. madde kapsamında şöyle belirtilir:
- Yabancının Türkiye’ye yasal olmayan yollarla getirilmesi,
- Yabancının Türkiye’de yasalara aykırı bir şekilde kalmasına olanak tanınması,
- Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına yasa dışı yollarla çıkarılmasına aracılık edilmesi.
Bu suçun oluşabilmesi için yukarıda sayılan eylemlerden sadece birinin gerçekleştirilmesi yeterlidir. Ayrıca bir kişi bu hareketleri birden fazla gerçekleştirirse de göçmen kaçakçılığı suçu meydana gelir. Türkiye’de hangi yolların ve kapıların geçiş için yasal olarak kabul edildiğini düzenleyen 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve bu suçun başka bir boyutu durumunda olan Pasaport Kanunu, suçun maddi unsurlarını kapsamaktadır.
Söz konusu suç, yabancıların belgesiz ya da yasal olmayan giriş noktaları üzerinden ülkeye sokulması, kaçak durumda kalabilmeleri veya yurt dışına kaçırılmalarına imkan sağlama eylemlerini içermektedir. Örneğin, yasal olmayan yollarla varılan bir yasal oturma izni elde etmek ya da Türkiye’de geçici olarak kalmaları yönünde alınmamış bir karara rağmen yabancıları barındırmak bu suçu oluşturur.
Göçmen kaçakçılığı, somut bir zararın varlığına bağlı olmayan, daha ziyade olası bir tehlikeyi öngören soyut bir tehlike suçu olarak değerlendirilir. Bu suç türünde zararın gerçekleşmesi gerekmez.
Netice itibariyle, göçmen kaçakçılığı suçu, maddi menfaat elde etme niyeti ile işlenen ve taksirli bir şekilde işlenemeyen, maddi unsurları göçmenlerin yasadışı yollarla; Türkiye’ye sokulması, Türkiye’de kalmasına imkan sağlanması veya yurt dışına çıkarılmasına yardımcı olunması şeklinde belirlenen bir suçtur. Bu eylemlerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda göçmen kaçakçılığı suçu oluşur.
İnsan Kaçakçılığı Cezası
İnsan kaçakçılığı suçu için yasada yer alan basit haldeki cezalar üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beş günden on bin güne kadar adli para cezası şeklindedir. Bu para cezası hapis cezasına ek olarak verilir ve zorunludur; bu nedenle en düşük sınır beş gün olarak belirlenmiştir.
Nitelikli hallerde ise insan kaçakçılığı suçu daha ağır cezaları beraberinde getirir. Bu suçun işlenme şekline göre yasada öngörülen artırımlar şunlardır:
- Mağdurlar için hayati tehlike oluşturan veya onur kırıcı muamele yapılması: Bu durumda ceza yarısından üçte ikisine kadar artırılır.
- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi: Bu şartlar altında verilecek olan cezalar yarı oranında artırılır.
Belirli indirim hallerine insan kaçakçılığı suçunda özel olarak yer verilmez iken, Türk Ceza Kanununun 62. maddesinde belirtilen takdiri indirim nedenlerine başvurulabilir. Bu takdiri indirimler, failin geçmişi, sosyal ilişkileri, suçtan sonraki ve yargılama aşamasındaki tutumları, cezanın kişinin geleceği üzerindeki potansiyel etkileri gibi çeşitli faktörleri içerebilir. Böyle durumlarda, mahkeme cezanın altıda birine kadar indirim yapabilir.
İnsan Kaçakçılığı Suçu
İnsan kaçakçılığı suçu, finansal bir fayda sağlamak amacıyla, bireylerin Türkiye’nin sınırlarını yasa dışı yollarla geçirmenin yanı sıra, ülkede yasadışı şekilde ikametlerini sağlayarak veya sınırlar dışına çıkartarak gerçekleştirilir. Türkiye içerisine veya dışına yasa dışı yollardan insan taşımacılığında aracılık eden ve bu faaliyetler karşılığında ücret alan kişiler bu suçu işlemiş sayılırlar.
Bir örnek vermek gerekirse, göçmenlerin Türkiye sınırlarını kaçak olarak geçmelerine yardımcı olan ve bu hizmet karşılığında ekonomik kazanç elde eden şahısların fiilleri insan kaçakçılığı suçunu oluşturur.
TCK 79
Maddi çıkar amaçlı ve yasa dışı yollarla: Bir yabancının ülkeye girişine veya ülkede kalmasına olanak sağlayan, Türk vatandaşı veya yabancının yurt dışına çıkışını kolaylaştıran kişilere, beş yıldan sekiz yıla kadar hapis ve bin günden on bin güne kadar adli para cezası verilir. Suçun teşebbüs aşamasında kalması cezanın tam olarak uygulanmasını değiştirmez.
Suçu gerçekleştirirken mağdurların: hayatını tehlikeye atan, onur kırıcı muamele uygulayan faillerin cezası, yarısından üçte ikisine kadar artırılır.
Söz konusu suçun: birden fazla kişi tarafından işlenmesi halinde ceza, yarı oranında,bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi durumunda ise ceza, yarıdan bir katına kadar artırılır. Eğer suç, bir tüzel kişiliğin faaliyetleri çerçevesinde gerçekleştiyse, ilgili tüzel kişiye özgü güvenlik tedbirleri uygulanır.
