Anlaşmalı boşanma, evli çiftlerin en az 1 yılı aşkın süredir evli olduklarında ve aralarındaki anlaşmazlıkları uyumlu bir şekilde çözümlediklerinde tercih edebilecekleri, karşılıklı anlaşma temeline dayanan bir boşanma yöntemidir. Türk Medeni Kanunu madde 166/3, bu tür boşanmalar için yasal bir dayanak sunar.
Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu madde 166/3’e göre, evlilik birliğinin temelden sarsılması sonucunda ortaya çıkan ve eşlerin evliliği sonlandırma konusunda anlaşmaya vardığı boşanma türüdür. Anlaşmalı boşanmanın bazı temel şartları bulunmaktadır:
- Evliliğin En Az Bir Yıl Sürmüş Olması: Eşlerin anlaşmalı olarak boşanma talebinde bulunabilmesi için evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekmektedir.
- Ortak Başvuru: Eşlerin birlikte mahkemeye boşanma dilekçesi sunması ya da bir eşin diğer eşin boşanma davasını kabul etmesi şarttır.
- Hâkimin İradeleri Doğrulama Süreci: Anlaşmalı boşanma sürecinde, hakim tarafları dinleyerek bu iradelerin serbestçe açıklandığına kanaat getirmelidir.
- Mali Sonuçlar ve Çocukların Durumunun Düzenlenmesi: Hakim, boşanmanın sonuçları ve varsa çocukların durumu hakkında eşler tarafından yapılan anlaşmayı uygun bulmalıdır.
- Hâkimin Gereklilik Duyduğu Değişiklikler: Hakim, anlaşmayı çocukların yararına uygun görmüyorsa, değişiklik yapma yetkisine sahiptir.
Eğer bu koşullar yerine getirilmiş ise ve tarafların aralarında yaptıkları anlaşma hakim tarafından da uygun bulunmuşsa anlaşmalı boşanma kararı verilir.
Anlaşmalı boşanma prosedürü, eşler arasında uyumun korunması ve daha az çekişmeli bir sürecin işlemesi açısından önem taşımaktadır. Evliliklerini sonlandırmayı düşünen çiftler için anlaşmalı boşanma, daha sakin ve planlı bir boşanma süreci imkanı tanır.
Eşlerin arasındaki evlilik en az bir yıl sürmüş ise ve boşanmak için mahkemeye birlikte başvurmuşlarsa; evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır.
Eşlerin anlaşmalı boşanmak istemeleri durumunda, hakim her iki tarafı da duruşma salonunda bizzat dinleyecektir. Eşlerin ortak çocukları varsa, vekaletinin kimde olacağı ve diğer ebeveyn ile çocuğun kişisel görüşme zamanları belirlenmelidir.
Anlaşmalı boşanma davasında eşlerden birbirinin ya da ikisinin kusurlu olması gerekmez. Mahkeme de eşlerin boşanmaya sebep olayda kusurunun olup olmadığını araştıramaz.
Anlaşmalı boşanma için eşlerden birinin boşanma davası açması gerekmez. Davayı kimin açtığının bir önemi olmaz. Boşanma dilekçesi ile birlikte anlaşmalı boşanma protokolünün de mahkemeye verilmesi gerekir.
Aile mahkemesi hakimi anlaşmalı boşanma protokolünü inceler, çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Mahkemenin yaptığı bu değişiklikler eğer eşler tarafından kabul edilirse tarafların boşanmalarına karar verilir. Eşlerden biri bile değişiklikleri kabul etmezse boşanma gerçekleşmez. Böyle bir durumda anlaşmalı boşanma çekişmeli boşanmaya dönüşür.
Anlaşmalı Boşanma Nasıl Olur ?
Anlaşmalı boşanma, eşlerin evliliklerini karşılıklı anlaşma yoluyla ve uyum içinde sonlandırmalarını sağlayan yasal bir işlemdir. Anlaşmalı boşanma nasıl olur?
Anlaşmalı boşanma süreci, öncelikle eşler arasında net bir anlaşmaya varılması ve bu anlaşmanın yazılı hale getirilmesi ile başlar. Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanır ve ardından aile mahkemesine sunulacak olan dava dilekçesi ile birleştirilir.
Bu protokolde, tarafların mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti ve çocuk ile velayetin verilmediği ebeveyn arasındaki kişisel ilişki gibi konularda varmış olduğu mutabakatlar yer alır. Anlaşmalı boşanma protokolü detaylı ve açık bir biçimde hazırlanmalıdır.
Anlaşma sağlandıktan sonra eşler, anlaşmalı boşanma protokolünü ve dava dilekçesini aile mahkemesine sunarak anlaşmalı boşanma için resmi işlemi başlatır. Anlaşmalı boşanma davası, mahkemenin bulunduğu yerleşim yerine göre ilgili aile mahkemesinde açılır.
Taraflar, mahkeme tarafından belirlenen duruşma gününde hazır bulunarak hakim huzurunda boşanma protokolünü onayladıklarını ve boşanmak istediklerini beyan ederler. Hakim, tarafların anlaşmasını ve protokolü inceledikten sonra evliliğin sonlandırılmasına hükmedebilir.
Anlaşmalı boşanma sürecinin en önemli avantajlarından biri de genellikle tek celsede tamamlanabilmesidir. Eşler arasındaki anlaşma sağlam ve kazan-kazan ilkesine dayalıysa, süreç hızlı ve kolay bir biçimde neticelendirilir.
Anlaşmalı Boşanma Nasıl Gerçekleşir?
- Boşanma Protokolü Hazırlanması: Eşlerin, mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti ve diğer önemli konular üzerinde mutabık kaldıkları bir boşanma protokolü hazırlamaları gerekir.
- Dava Dilekçesi ve Protokolün Sunulması: Anlaşmalı boşanma protokolü ve dava dilekçesi ile birlikte ilgili aile mahkemesine başvurulur.
- Duruşma: Hakim, belgeleri inceledikten sonra tarafları duruşmaya davet eder ve duruşma sırasında her iki tarafın da boşanma protokolünü onayladıklarını ve boşanmak istediklerini teyit etmelerini bekler.
- Hakim Kararı: Tüm şartlar yerine getirildiğinde ve hakim her iki tarafın da anlaşmayı onayladığını gördüğünde, boşanma kararı tek celsede verilebilir.
Boşanma Protokolü
Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar arasında mutabakata varılan ve üzerinde uzlaşılan noktalara ilişkin detayları içeren bir belge olan boşanma protokolü, davanın en önemli parçalarından biridir. Türk Medeni Kanun çerçevesinde “düzenleme” olarak adlandırılan bu önemli belge, uygulamada “anlaşmalı boşanma protokolü” olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
Boşanma protokolü, tarafların boşanma sonrası haklarını, yükümlülüklerini ve anlaşmalarını belirginleştirir. Boşanma sürecinin hızlı ve kolay ilerlemesini sağlayarak, tarafların ileride yaşayabileceği olası anlaşmazlıkları önlemek bir avukattan yardım almanız tavsiye edilir.
Boşanma protokolü içerisinde mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti, velayetin verilmediği ebeveyn ile ortak çocuk arasındaki kişisel ilişki gibi konular detaylı bir şekilde yer alır.
Yargıtay kararlarına göre, boşanma protokolü adil ve tarafların eşit menfaatlerini gözetir biçimde hazırlanmalıdır. Ayrıca protokol, Türk Medeni Kanunun genel hükümlerine uygun olmalı ve taraflarca iyi niyet kuralları çerçevesinde uygulanmalıdır. Anlaşmalı boşanma sürecinde, boşanma protokolü tarafların karşılıklı hak ve sorumluluklarını net bir biçimde saptayan, bir anlaşmayı ifade eder ve davanın sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlar. Medeni Kanun’daki “düzenleme” kavramıyla örtüşen bu protokol, pratikte sorunsuz bir boşanma için gereklidir.